Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023'te yıllık enflasyonun yüzde 64,77 olduğunu kaydetti. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise, 2023 yılında enflasyonun yüzde 127,21 olarak gerçekleştiğini açıkladı. Enflasyon oranlarının açıklanmasının ardından zamlar da peş peşe geldi. Un ve ekmek fiyatlarının da zamlanması bekleniyor.
Van'da ekmek 7 TL, çörek 10 TL'den satılıyor. Bayat ekmek ise 3,5-4 TL arasında satılıyor. Kentteki fırıncılara göre, yapılan zamlar nedeniyle ekmek satışlarında düşüş yaşanıyor ve insanlar ucuz olmasından kaynaklı bayat ekmeğe yöneliyor.
'BEŞ KİŞİDEN ÜÇÜ BAYAT EKMEK ALIYOR'
Van'da fırın işleten Hakan Çabat, yağ ve un fiyatlarına zam yapılmasını beklediklerini söyledi. İnsanların zamlara tepkili olduğuna dikkati çeken Çabat, "Zamlardan dolayı vatandaş 3 ekmek alacağına 1 ekmek alıyor. Zamlar işlerimizi çok olumsuz etkiliyor. Artık önceki gün kalan bayat ekmeği satıyoruz. İnsanlar taze ekmek yerine, daha ucuz olan bayat ekmek alıyor. Taze ekmekle bayat ekmek arasındaki fiyat yarı yarıya fark ediyor. Fırına gelen beş kişiden üçü bayat ekmek alıyor. Bu büyük bir sıkıntı. Eskiden bayat ekmek satışımız hiç yoktu ama şimdi insanlar fırın fırın gezip bayat ekmek alıyor. Eskiden kalan bayat ekmekleri hayvanlar için barınaklara veriyorduk” diye konuştu.
FİYAT ARTTI, ÜRETİM DÜŞTÜ
MA'nın haberine göre, insanların ekmek alamaz hale geldiğini söyleyen Çabat, "Asgari ücret zammı ile beraber uncu, mayacı, yağcı da zam yapıyor. Buna paralel olarak personel de zam istiyor. Bu zincir, haliyle ekmek fiyatlarına da yansıyacak. Ekmek fiyatı 10 TL’yi bulacak. Günlük 10 torba un kullanırken, bugün ancak 5 torba un kullanıyoruz. Yani satışlarımız yarı yarıya düşüş var. İnsanlarda alım gücü yok artık. Daha önce unun torbası 200 TL iken şu an 600 TL’yi aşmış durumda" dedi.
'ZAMLAR HERKESİ ETKİLİYOR'
Bir torba un fiyatının 600 TL'den 650 TL’nin üzerine çıkacağını söyleyen un satışı yapan esnaflardan Oğuz Günay, zamlar nedeniyle un satışlarında azalmanın olduğunu kaydetti. Günay, "Köylüler, yıl için 30 çuval un alıyordu. Şu an ayda bir gelip bir çuval un ancak alabiliyor. Vatandaş artık günün kurtarmanın derdinde. Bir kamyon mal aldığım zaman 15 ila 20 bin TL civarında bir ücret tutuyordu. Şu an bir kamyon mal aldığımızda 50 bin TL tutuyor" diye kaydetti.
Zamlar nedeniyle veresiye satışlarda da artış olduğunu aktaran Günay, "İnsanların maddi durumu yok. İnsanlar un alıp ay başında parasını veriyor. Böyle giderse ya az alıp az satış yapacağız, ya hiç almayacağız, ya da birçok kalemi kesmek zorunda kalacağız" dedi.
Günay, zamlar nedeniyle bazı kişilerin işlerine de son verildiğine işaret ederek, geride kalan işçilerin ise daha fazla çalışmak zorunda kaldığını kaydetti.
'KRİZİN SORUMLUSU HÜKÜMETTİR’
Un satışı yapan bir diğer esnaf İbrahim Öztürk, yeni zamlarla nedeniyle zor durumda olduklarını söyledi. Öztürk, şunları anlattı:
"2000’li yıllarda unun torbasını 25 TL’ye alıyor, 30 TL’ye satıyorduk. Şimdi unun torbasını 570 TL’ye alıyor, 580 TL’ye satıyoruz. Vatandaş artık un satın almıyor. Millet parasız durumda. 10 kiloluk yağ 750 TL olmuş durumda. Şekerin çuvalı 800 TL’yi geçmiş durumda. İnsanlar artık çuval yerine kiloyla ürün almak zorunda kalıyor. Eskiden bir köylü 30-50 çuval un alırken şimdi 5 kilo alıyor.
Milletin alım gücü kalmadı. Beyaz et bile satın alamıyoruz artık. Ben dükkanımda boş boş günümü geçiriyorum. Bazen bir hafta boyunca satış yapamıyorum. Una zam gelince haliyle ekmeğe de zam geliyor. Halk ekmek alamaz duruma geldi. Bunun sorumlusu hükümettir. Eskiden etiketler vardı, fiyatlar belliydi, yıldan yıla zam oluyordu. Artık günlük zam oluyor."
‘İŞYERLERİMİZİ KAPATACAĞIZ’
Bayat ekmek satışına büyük bir rağbetin olduğunu söyleyen fırıncı Ali Ülfer ise, "İnsanlar her gün gelip bayat ekmek istiyor. Bayat ekmek bulunmadığı zaman insanlar ekmek almadan geri dönüyor" dedi.
Ülfer, zamların satışları olumsuz etkilediğine işaret ederek, "Bu krizden önce 14 kişi çalıştırırken şimdi 6 kişi çalışıyor. Ne yapacağımızı bilemiyoruz. Biz de millet gibi perişanız. Eskiden günlük 4 çuval ekmek çıkarıyorduk, şu anda en fazla 1 çuval ekmek çıkarıyoruz. Yeni gelecek zamlarla birlikte birçoğumuz işyerimizi kapatacağız. Çünkü durum çok vahim. Günde 20 kişi geliyor bayat ekmek almak için. Biz 11 kişilik bir aileyiz, günlük 20 ekmek almamız gerekiyor. 20 ekmek de 140 TL ediyor. Çalışmayan biri bu kadar ekmeği nasıl alacak? İnsanların artık tek sordukları şey bayat ekmek” diye belirtti.