Cumhuriyet'ten Sena Yaşar'ın haberine göre; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından temeli 2013 yılında atılan ve hâlâ bitirilemeyen Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren (YHT) Hattı Projesi’nde yeni bir gelişme yaşandığı ortaya çıktı. 2017’de hattın “Uşak-Polatlı” kısmının üstyapı ve elektromekanik işlerinin ihalesini alan KMB Metro İnşaat, 2019’da ekonomik yetersizliği nedeniyle haklarını kullanarak sözleşmeyi feshetti. Firma, 2020 yılında ekonomik açıdan toparlandığını belirterek sözleşmeye kaldığı yerden devam etme isteğiyle bakanlığa başvurdu. Firmaya bir yanıt vermeyen bakanlık, Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’nce, 6 Ekim 2020 tarihinde “Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren Projesine İlişkin Yapım İşi” ihalesine çıktı.
KURALA UYULMADI
Yaklaşık maliyeti 3 milyar dolar olan ihale, 14 Ekim’de “pazarlık usulüyle” 2 milyar 163 milyon dolar bedelle ERG İnşaat’a verildi. Proje, bakanlığın yatırım programına “dış finansmanlı proje” olarak alındı ve yapım işi için İngiltere ile 2.3 milyar dolar tutarında finansman kredisi anlaşması imzalandı.
Öte yandan uluslararası finansmanlı işlerde Avrupa Birliği Dış Yardım Sözleşme Usulleri Uygulama Kılavuzu (PRAG) kurallarına göre ihale şartnamesi hazırlanması gerekirken bakanlıkça hazırlanan şartnamede bu kurallara uyulmadığı da görüldü. PRAG’a göre, dış finansman kredili ihalelerde 5 milyon Avro’nun üzerindeki her ihalenin “açık ihale” usulüyle yapılması gerekirken, ERG İnşaat’a verilen ihalede pazarlık usulü kullanıldı. Ayrıca, PRAG kurallarına göre ihalenin en düşük teklifi veren istekliye değil; ekonomik açıdan “en avantajlı teklifi veren” istekliye verilmesi gerekirken YHT ihalesinde en düşük teklifi veren ERG lehine ihale kararı alındı. İhalede teknik yeterlilik kriteri de aranmadı. Bazı kaynaklar inşaat başlamadan 450 milyon Avro avans aldığı belirtilen ERG İnşaat’ın, daha sonra dolar/avro paritesindeki değişimi öne sürerek 600 milyon Avro daha talep ettiği öne sürdü.
KMB Metro İnşaat ise “ihalenin; hukuka aykırı olduğu, kamuoyu denetimi ve hesap verilebilirlik ilkelerine aykırı olarak 23 milyar Türk Lirası bedelli işin duyuru veya ilan yapılmadan, katılmak için davet bekleyen firmalar davet edilmeden gerçekleştirildiği, ihalenin hukuki dayanağının belirsiz olduğu” gerekçesiyle ihaleye iptal davası açtı.
BELGELERİN TAMAMI GİTMEMİŞ
Ankara 15. İdare Mahkemesi, ihalenin pazarlık usulüyle yapılması için “istisna kapsamına” alınabilecek koşullara sahip olduğunu ve hukuka aykırılık olmadığını Cumhurbaşkanlığı kararını gerekçe göstererek iptal talebini reddetti. Firma, dış finansman kaynaklı ihalenin, istisna kapsamına alınmasının hukuka aykırı olduğunu savunarak temyize gitti. 13. daire, başvuru üzerine bakanlıktan tüm ihale sürecinin belgelerini istedi ancak bakanlığın bazı belgeleri göndermediği iddia edildi. Son yıllardaki dünyanın en pahalı ihalesinin bu şekilde verilmesinin perde arkası ise henüz ortaya çıkarılamadı.
REKOR İHALEYİ DE ERG ALMIŞTI
YHT deneyimi olmadığı halde tren ihalesi alan ve henüz bir kazma bile vurmadığı iddia edilen ERG İnşaat, daha önce de 4 milyar TL değerindeki “Yap-İşlet-Devret” modelli Adana-Pozantı karayolu ihalesi ile de gündeme gelmişti. Ayrıca CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, Ankara-Niğde otoyolu yapım sürecinde ihaleyi alan ERG Şirketler Grubu’nun lehine ek süre verilmesi ve şirket kusuru nedeniyle gecikmeden dolayı 156 milyon 780 bin Avro’luk (2.8 milyar TL) kamu zararı olduğunu da açıkladı.
CHP İzmir Milletvekili Bedri Serter, İzmir-Ankara Hızlı Tren Hattı ihalesinin “usulsüz” olduğu gerekçesiyle açılan davada; mahkemenin ‘istisna kapsamına’ alınabileceği ve hukuka aykırılık olmadığı yönündeki kararına tepki gösterdi. Serter, “Mahkemelere intikal edilse de hakimlerinde yandaşlık ve yerlerinden olacağı korkusu ile tek adam rejiminin kararlarına adaletsizlik yaparak uyuyorlar” dedi.
"İKTİDAR VERDİĞİ İHALELERE DE BİR KILIF BULUYOR"
Konuyla ilgili yazılı açıklama yapan Serter, 2007 yılından bu yana 1 kilometre bile ray döşenmediğine dikkat çekerek, şunları belirtti:
“2007-2020 arasında bütçeye konulan rakamların da üzerinde 8 milyar TL’nin üzerinde rakamın hiç edildiğini gördük. 2022 yatırım programında bu projenin maliyetinin 33,2 milyar TL olacağı bunun da 27,7 milyar TL’lik kısmının dış finansmanla karşılanacağı söylenmişti. Mart 2022’de de bu dış kredinin İngiltere’den geleceğini öğrendik. Ayrıca zaten iktidarın ballı yandaş ihalelerinden biri olduğunu bildiğimiz bu ihalenin de pazarlık usulü ile verildiği biliniyordu. Oysaki açık ihale usulü ile yapılması gerektiği açıktır. Bugün geldiğimiz noktada ise ihalenin iptaline yönelik olarak açılan davaya yargının ‘istisna’ kararı verdiğini gördük. Şaşırdık mı hayır! İktidar kendi yandaşlarına ki bu ihalede ERG İnşaat bu firma, verdiği ihalelere de kılıf buluyor.
Her yaptıkları ihalenin fesatlık ve malı götürmek için adrese teslim olduğu apaçık tüm vatandaşların gözü önünde yapılıp mahkemelere intikal edilse de hakimlerinde yandaşlık ve yerlerinden olacağı korkusu ile tek adam rejiminin kararlarına adaletsizlik yaparak uyuyorlar.”