Rusya’da 2 ay önce Devlet Başkanı Vladimir Putin’e karşı ayaklanma başlatan paralı asker grubu Wagner’in lideri Yevgeniy Prigojin’in dün uçağının düşmesiyle hayata veda ettiği haberi, dünyada şok etkisi yarattı.
Federal Hava Taşımacılığı Ajansı (Rosaviatsiya), dün Tver’de düşen uçakta Wagner’in kurucusu Prigojin’in öldüğünü bildirdi. 10 kişinin öldüğü özel jette Prigojin’in yanı sıra yardımcısı ve Wagner’in kurucularından Dmitriy Utkin ile grubun önde gelen isimleri Sergey Propustin, Yevgeniy Makaryan, Aleksandr Totmin, Valeriy Çekalov, Nikolay Matuseyev’in de bulunduğu kaydedildi.
Wagner’e yakınlığıyla bilinen bazı Telegram kanallarında, uçağın Rus ordusuna ait savunma sistemleri tarafından düşürüldüğü iddia edilirken gözler Kremlin’e çevrildi.
“Putin’in şefi” olarak tanınan Prigojin, haziran sonunda Moskova’ya karşı başlattığı ayaklanmayla dünya gündemine yerleşmişti.
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’yu ve Rus Genelkurmay Başkanı Valeriy Gerasimov’u “beceriksizlikle” suçlayan Prigojin’e bağlı savaşçılar Rusya’daki bazı karargahalrı ele geçirerek Moskova’ya ilerlemiş, isyan kısa sürede Belarus’un arabuluculuğunda sona ermişti.
Wagner lideri, ölümünden önce son olarak paralı asker grubunun savaştığı Afrika’da ortaya çıkmış ve silahlarla poz vermişti.
Federal Hava Taşımacılığı Ajansı (Rosaviatsiya), dün Tver'de küçük bir köye düşen uçakta Wagner'in kurucusu Prigojin'in yanı sıra yardımcısı ve Wagner'in kurucularından Dmitriy Utkin ile grubun önde gelen isimleri Sergey Propustin, Yevgeniy Makaryan, Aleksandr Totmin, Valeriy Çekalov, Nikolay Matuseyev'in de bulunduğunu duyurdu.
Gözler “İhaneti asla affetmem” diyen Putin’e çevrilirken uçağın nasıl düştüğü sorusu tartışma yarattı.
Embraer EMBR3.SA Legacy 600 tipi özel jet, Prigojin ve diğer Wagner liderlerini Moskova’dan St. Petersburg’a taşıyordu. Uçuş verilerine göre, uçak son 30 saniyeye kadar hiçbir arıza işareti vermedi ve sorun yaşamadı.
PUTİN ‘HAİNLERİ CEZALANDIRACAĞIZ’ DEMİŞTİ
Rusya lideri Putin, haziran ayındaki ayaklanmadan hemen sonra televizyondan yayınlanan açıklamasında “Yanıtımız sert olacak. Hainlere cezalarını vereceğiz” demişti.
Putin’in daha önce konuk olduğu bir televizyon programında “İhaneti asla affetmem” demesi o dönem çok konuşulmuştu.
‘FÜZEYLE VURDULAR’
Uçuş verilerini derleyen Flightradar24 sitesinden Ian Petchenik, uçağın aniden hızla yere düşmeye başladığını belirterek “Ne olduysa çok hızlı oldu” dedi. Öncesinde uçakta hiçbir sorun belirtisi olmadığını söyleyen Petchenik, özel jetin aniden 8 bin metre yükseklikten yere çakıldığını kaydetti.
Videolarda, uçağın dik bir şekilde düştüğü ve arkasından dumanların yükseldiği görülüyor.
Wagner'e yakınlığıyla bilinen bazı Telegram kanallarında, uçağın Rus ordusuna ait savunma sistemleri tarafından düşürüldüğü iddia ediliyor. Rusya olayla ilgili soruşturma başlatırken bazı kaynaklara göre uçak karadan havaya füzelerle vuruldu.
Brazilya merkezli uçak şirketi Embraer kendi üretimi olan jete son yıllarda herhangi bir bakım yapmadıklarını ve Rusya’ya yönelik uluslararası yaptırımlara uyduklarını bildirdi.
Prigojin haziran ayındaki kısa süreli ayaklanma sonrasında aynı uçakla Belarus’a gitmişti.
Prigojin’in ölüm haberinin geldiği sırada Putin, 2. Dünya Savaşı’ndaki Kursk Muharebesi’yle ilgili bir anma programında konuşma yaptı. Putin'in keyfinin gayet yerinde olduğu görüldü.
YEVGENİY PRİGOJİN KİMDİR?
İş hayatına sandviç satarak mütevazı bir başlangıç yapan 62 yaşındaki Prigojin, daha sonra kurduğu catering şirketinin Kremlin’le yaptığı anlaşmalar sayesinde hızla zenginleşmişti ve uzun yıllardır “Putin'in aşçısı” olarak tanınıyordu.
1980'de St. Petersburg’da arkadaşlarıyla sokak ortasında bir kadını darbederek küpelerini çalan Prigojin, 10 yıl hapis yatmıştı.
Prigojin, bir dönem Putin’e elleriyle servis yapıyordu.
Bir dönem yakın olduğu Putin’in desteğiyle Wagner’i dünyanın en büyük paralı asker gücüne dönüştüren Prigojin, çeşitli savaşlardaki insan hakları ihlalleriyle de tepki çeken bir isimdi.
BELARUS LİDERİ, PUTİN’İ İKNA ETTİM’ DEMİŞTİ
Hazirandaki başarısız darbe girişimi sonrası Wagner liderinin akıbeti tartışma konusu olmuş, Putin’in intikamını er ya da geç alacağı iddiaları ortaya atılmıştı.
İsyanın bastırılmasında arabuluculuk rolü üstlenen Belarus lideri Aleksandır Lukaşenko, kriz sırasında telefonda görüştüğü Putin’in Pirgojin’in öldürülmesini istediğini, Rus lideri acele karar vermemeye ikna ettiğini söylemişti.
Prigojin'in ölmesinin ardından uçak listesinde adı olan ve hayatını kaybeden diğer isimler de dikkat çekti.
İşte uçakta yer alan diğer isimler;
Dmitry Utkin
Dmitry Utkin, Wagner'in Prigojin dışındaki en tanınmış figürlerinden biri olarak biliniyor.
Utkin 1993-2013 yılları arasında Rusya'nın seçkin özel kuvvetleri Spetsnaz'daydı ve bu süre zarfında Çeçenistan'da görev yaptı. Askerden ayrıldıktan sonra kendisi hakkında somut olarak neredeyse hiçbir şey bilinmiyor.
Yapılan araştırmalara göre Utkin 2016'dan bu yana kamuoyunun önüne çıkmıyor. Analistler, ölümü sırasında Prigojin'in yanında yer almasının onun Wagner'de kapsamlı bir rolü olduğunu gösterdiğini belirtiyor.
Carleton Üniversitesi Norman Paterson Uluslararası İlişkiler Okulu'ndan Profesör Dani Belo, örgütün gerçek başkanı olarak görev yaptığına, Prigojin'in ise kukla olarak görev yaptığına inanıyor. Belo Global News'e yaptığı açıklamada "O, arka planda organizasyonun gerçekten yürümesini sağlıyordu. Prigojin gerçek operasyonel ve taktiksel düzeydeki konuları sunamıyor" dedi.
Örgütün adını da Utkin'in askeri çağrı işareti olan "Wagner"den aldığı iddia ediliyor.
Valery Chekalov
Rus Telegram kanalı Signal'a göre Chekalov, Prigojin'in Wagner'deki yardımcısıydı ve grubun güvenlik hizmetinden sorumluydu.
Geçen ay 'Prigojin adına hareket ettiği ve Rusya Federasyonu'na mühimmat sevkiyatını kolaylaştırdığı" sebebiyle ABD yaptırımlarının hedefi olmuştu.
Yine iddialara göre Chekalov, Evropolis'in hissedarıydı. Şirket ayrıca Wagner'e silah ve ekipman da tedarik ediyordu.
Yevgeny Makaryan
Makaryan, Wagner'de bir savaşçıydı ve bazı Rus kaynakları Prigojin'in koruması olduğunu öne sürüyordu.
Popüler Rus Telegram kanalı BRIEF, Makaryan'ın Wagner'e Mart 2016'da katıldığını ifade etti. Ocak 2017'de Khasham yakınlarındaki çatışma sırasında Amerikan uçaklarının ateşine maruz kalan Suriye'deki dördüncü Wagner saldırı müfrezesinin bir parçası olduğu bildirilmişti.
Alexander Totmin
Totmin, Wagner'de bir savaşçıydı ve aynı zamanda Prigojin'in korumalarından biri olduğu tahmin ediliyordu.
Sudan'da savaştığını iddia edilen Myrotvorets'e de dahil olduğu öne sürülüyordu.
Sergey Propustin
Signal'e göre 44 yaşındaki Propustin, öne gelen bir Wagner savaşçısıydı. Ayrıca Myrotvorets'e de dahil edilmişti.
BRIEF, Wagner'e Mart 2015'te katıldığını bildirdi.
Nikolai Matuseev
Matuseev resmi Wagner listesinde yer almıyor. Ancak aynı isimde bir adamın Ocak 2017'de Wagner'e katılarak Suriye'de Makaryan'la aynı birliğe katıldığını bildirildi.
Uçakta hayatını kaybeden diğer isimlerden Aleksei Levshin'in kaptan pilot, Rustam Karimov'un yardımcı pilot ve Kristina Raspopova'nın ise uçuş görevlisi olduğu belirtildi.
