Sözcü’den Gamze Bal’ın haberine göre seçim sonrası dolar/TL kurunda artış beklentisi, kartlı ödemelerde dikkat çeken artışlara yol açtı. Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, 31 Mart haftası itibarıyla kredi ve banka kartı ile yapılan harcamalar geçen yılın aynı haftasına göre yüzde 146 artarak 125,2 milyar TL’ye yükseldi.
Araç kiralama, satış, servis ve yedek parça grubunda yapılan harcamalar ise 31 Mart ile biten haftada ilk kez 5 milyar TL’yi aşarak rekor kırdı.
Vatandaş 2022 Mart’ının son haftasında kartla toplam 1,6 milyar TL’lik araç kiralama, satış, servis ve yedek parça harcaması yaparken, bu yılın aynı döneminde bu harcama yüzde 220 artarak 5,4 milyar TL’ye yükseldi.
Aynı haftada kartla yapılan elektrik-elektronik eşya harcamaları da rekora yakın seyretti.
24 Mart haftasında 9 milyar TL olan kartla elektrik-elektronik harcamaları 31 Mart ile biten haftada 11,6 milyar TL’ye çıktı. Böylece, yılbaşı zamları öncesindeki 31 Aralık 2022 ile biten haftada 11,7 milyar TL’lik rekora en yakın harcama kaydedilmiş oldu.
İTHALAT VE İÇ SATIŞLARDA DA SERT ARTIŞ VAR
‘Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kim kazanırsa kazansın dolar kuru artacak’ beklentisinin tüketimi öne çekmesi yalnızca kartlı harcamaları değil, bu ürünlerin ithalatını da artırıyor.
Ticaret Bakanlığı’nın dış ticaret verileri, motorlu kara taşıtları, traktör, motosiklet ve diğer kara taşıtları ile bunların aksam, parça ve aksesuarı ithalatının 2023 Mart’ta yıllık bazda yüzde 77,6 artışla 2,4 milyar dolara ulaştığını ortaya koymuştu.
Aynı dönem aralığında elektrikli makine ve cihaz ithalatı ise yüzde 39,6 artışla 2,4 milyar dolara yükseldi.
Yüksek cari açığa rağmen seçim öncesinde dolar kurunda sert artış istemeyen hükümet, kur istikrarına odaklanmış durumda. Ancak yeni ekonomi modeli kapsamında cari fazla verme hedefi ile yola çıkan hükümet, aldığı kararlarla rekor cari açık verilmesine neden oluyor.
Son verilere göre, cari açık yüksek enerji ve rekor altın ithalatı öncülüğünde ocak ayında 9,85 milyar dolar ile veri tarihinin en yüksek aylık açığını verdi. 2018 yılında 27,1 milyar dolar olan cari açığın 2023'te 9,9 milyar dolara gerilemesi bekleniyordu. Planda 2023'ün geneli için beklenen cari açık sadece bir ayda verilmiş oldu.
Ayrıca, otomotiv satışlarında şubat ayından sonra martta da rekor geldi.
8 aydır aralıksız büyüyen otomobil pazarındaki son verileri, geçtiğimiz günlerde Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği açıklamış; 2023 Mart’ta otomobil ve hafif ticari araç pazarı 2022 Mart’a kıyasla yüzde 61,7 artarak 103 bin 929 adete çıkmıştı.
Bu, Türkiye’de ilk kez mart ayında satışların 100 bini aşması anlamına geliyor.
KUR ZAMMI KORKUSU TÜKETİMİ ÖNE ÇEKTİ
Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Yönetim Kurulu Başkanı Yaman Tunaoğlu, kartla yapılan elektrik-elektronik eşya harcamalarına ilişkin “Kurun yükselmesine yönelik beklentiden kaynaklanıyor” dedi.
Seçim sonrası dolar/TL kurunda nasıl bir hareket olacağına ilişkin çeşitli beklentilerin olduğunu anımsatan Tunaoğlu, “Seçim sonrası nasıl bir sonuç çıkarsa çıksın kurun yükselmesi bekleniyor. Yüzde 20-25 oranında bir artış yaşanabilir” diye konuştu.
“Bunun sektörümüze yansıması da şu şekilde: Ürünler ya direkt yurt dışından geldiği için ya da ülkede üretilse bile parçaları ithal edildiği için iç piyasadaki fiyatları artacak. Bu kur zammı telaşı biraz birikimi olan kişilerde ‘yeniden zam gelmeden satın alayım’ motivasyonu oluşturunca kartlı harcamalarda artış yaşandı. Temel sebebi bu. Önümüzdeki aylarda da bu artışın sürmesini bekliyoruz.”
ENFLASYON VE KURDA ARTIŞ BEKLENTİSİ BELİRLEYİCİ
Küresel bir otomotiv markasının Türkiye müdürü de seçim sonrası dolar/TL kurundaki artış beklentisinin de etkisiyle araç satışlarının ivme kazandığını, bunun sonucunda kartla yapılan kapora ödemelerinin arttığı bilgisini verdi.
Son günlerde araç satışlarında yaşanan belirgin artışta, sürekli artan fiyatlardan dolayı otomobilin bir yatırım aracına dönüşmesinin de etkili olduğunu anlatan yetkili, “6 ay sonra gelecek araçların bile satışı şimdiden yapıldı ve bu satışların kaporalarının ise kartla ödeniyor” dedi.
‘DOLAR, SEÇİMİ KİM KAZANIRSA KAZANSIN ARTAR’
Yüksek enflasyonun da sektördeki kartla harcamaların artmasında etkisi olduğunu kaydeden yetkili, “Araç bakım-servis fiyatları çok arttığı için insanlar taksit yaptırıp, kartla ödemek istiyor. Kartlı ödemelerdeki artışın bir nedeni enflasyon” diye konuştu.
“Seçim sonrası kim kazanırsa kazansın dolar kurunda artış yaşanması bekleniyor. Rakamları tamamen örnek olsun diye veriyorum: Kılıçdaroğlu kazanırsa doların 23 TL olacağı bekleniyorsa, Erdoğan’ın kazanması durumunda 30 TL’ye çıkması tahmin ediliyor. Yani her halukârda kurda bir artış beklentisi var. Bu yüzden de yeni kur zamları gelecek korkusuyla sektörümüzde kartlı ödemelerde bir artış söz konusu.”
KREDİ KARTI FAİZLERİNİN DÜŞÜK OLMASI DA ETKİLİ
Bilgi Üniversitesi Ekonomi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent de döviz kuruna doğrudan bağlı ürünlerdeki kartlı harcamalar artışının kurdaki artış beklentisi yüzünden olabileceği değerlendirmesinde bulundu.
“Vatandaşlar dolar kurunun seçim öncesinde ve sonrasında artacağı ve bunun da fiyatlara yansıyacağı beklentisi ile tüketimlerini artırıyorlar” diyen Prof. Dr. Başlevent, “Bu da harcama istatistiklerine yansıyor” dedi.
Bundan daha da önemli bir sebebin ise, kredi kartlarındaki faizlerin çok düşük olması olduğunu aktaran Başlevent, şöyle devam etti:
“Kredi kartı gecikme faizleri Merkez Bankası’nın politika faizine endeklenmiş olduğu için şu anda diğer kredi türleri ile karşılaştırıldığında ve enflasyonla karşılaştırıldığında çok düşük. Bu da insanları tüketime yönlendiriyor.
Seçim belirsizliğinin ortadan kalkmasıyla,şu anda harcamalarını geciktiren kesim de harcama yapacaktır ve piyasadaki canlılık devam edecektir diye düşünüyorum. Zira kuru atışlarının fiyatlara yansıması bir süre alıyor.”