2019 yılı Ekim ve Kasım aylarında İzmir ve Hatay'da yüz yüze görüşmelerle ve odak grupla gerçekleştirilen saha çalışması, Türkiye'de resmi rakamlara göre 3,6 milyon Suriyelinin 1,2 milyonunu oluşturan gençlerin insan onuruna yaraşır bir hayat sürmeleri için öneriler sunuyor.
EN ÇOK HATAY VE İZMİR'DE YAŞIYORLAR
Geçici koruma kapsamındaki Suriyelilerin yoğunlukla yaşadığı ilk 10 şehir sınıflandırmasında, Suriye sınırına komşu il Hatay 3 (439 bin) ve kıta Avrupası'na geçişte transit göç noktası olarak kullanılan kıyı kenti İzmir ise 8.sırada (146 bin) yer alıyor. Zira bu iki il giderek geçici koruma altındaki Suriyelilerin yerleşik olarak yaşamayı tercih ettikleri şehirler arasına girdi.
Çalışmada, "Türkiye’deki Suriyeli genç mülteci nüfusunun; demografik özellikleri, göç tarihleri, eğitim ve çalışma durumları, geçim kaynakları ve is piyasasına katılımları" mercek altına alınıyor.
Türkiye'de geçici koruma altındaki her üç Suriyeliden birinin genç nüfustan oluştuğu düşünüldüğünde, eğitim, istihdam, barınma, sağlık, güvenlik gibi temel gereksinimlerin karşılanması ve sosyal haklara erişim özellikle pandemi günlerinde toplumun farklı kesimlerinin yaşadığı mahrumiyetlerle birleştiğinde giderek önem kazandı.
Dolayısıyla araştırmada sosyal yardım, istihdam, işe erişim, işe giriş engelleri, eğitime katılım engelleri, çalışma koşullarının güvenliği konularına odaklanılıyor.
Pandemi günlerinde sosyo-ekonomik zorlukları ağır biçimde yaşayan Suriyeli mültecilerin salgın öncesi durumuna dair, "Geçici Koruma Altındaki Suriyeli Gençlerin Geçim Kaynaklarına Erişimi" konusunda Bahçeşehir Üniversitesi bünyesindeki Göç ve Kent Çalışmaları Merkezi tarafından kapsamlı bir araştırma yayımlandı.
2019 yılı Ekim ve Kasım aylarında İzmir ve Hatay'da yüz yüze görüşmelerle ve odak grupla gerçekleştirilen saha çalışması, Türkiye'de resmi rakamlara göre 3,6 milyon Suriyelinin 1,2 milyonunu oluşturan gençlerin insan onuruna yaraşır bir hayat sürmeleri için öneriler sunuyor.
DEMOGRAFİ, EĞİTİM, İSTİHDAM, AYRIMCILIK BULGULARI
808 Suriyeli geçici koruma altında bulunan genç ile yapılan çalışmada şu bulgular ortaya çıktı:
- Katılımcıların büyük çoğunluğu (%40,9), Türkiye’ye Suriye’nin Halep kentinden gelmişler. Katılımcıların %71,3’ü, 2013-2017 yılları arasında Türkiye’ye giriş yapmışlar. 2014 yılına kadar katılımcılar arasında artan Türkiye’ye geliş oranı, zamanla azalarak 2019 yılında %0,9’a kadar düşüyor. Dolayısıyla Suriyeli gençlerin Türkiye'ye geliş eğilimi giderek azalıyor.
- Suriyeli gençlerin yarısından fazlası (%54,6) Suriye’de ilkokul ve ortaokul (ilkögretim) mezunu. Suriye’de lise mezunu olan gençlerin oranı %18,1.
- Suriyeli gençlerin %15,3’ü Türkiye’de ilk ve orta öğrenim görerek mezun olmuş ve bu oranın %1,9’u Türkiye’de geçici eğitim merkezlerinde öğrenim görerek mezun olan gençlerden oluşuyor.
- 15-30 yaş aralığındaki Suriyeli gençlerin yaklaşık yarısı (%45,6) ise, ne bir işte çalışmakta, ne de bir iş aramakta. Ankete katılan gençlerin %74’ü su anda örgün bir eğitime dahil değil. Suriye’de aldıkları eğitim diplomalarının Türkiye’de denkliğinin olmadığını söyleyenler ise, toplam katılımcıların %86,6’sını oluşturuyorlar.
- Türkiye’de aldıkları eğitimden memnuniyet durumu konusunda ise, katılımcıların %39,4’ü memnuniyetlerini orta, %43,7’si iyi, %16,9’u kötü ve %17’si ise çok iyi olarak değerlendiriyorlar. Dolayısıyla, Türkiye'den aldıkları eğitimden memnun olan Suriyeli gençlerin oranı, memnun olmayanlardan yüksek.
- Katılımcı gençlerin %16’sı kayıtsız iken, Türkiye vatandaslığı bulunan katılımcı oranı ise %3,7.
ÇALIŞMA İZİNLERİ YOK
Katılımcı tüm gençlerin %29’u halihazırda bir iste çalıştıklarını belirtseler de, sadece %4,6’sının Türkiye’de çalısma izni bulunuyor. Dolayısıyla ağırlıklı olarak kayıtdışı çalışıyorlar; çünkü kayıtlı iş bulamadıklarını veya çalışma izni prosedürlerini bilmediklerini belirtiyorlar. Çalışma izni alanlar ise bürokratik sürecin uzunluğundan yakınıyorlar.
Suriyeli gençler ağırlıklı olarak tekstil, inşaat ve yiyecek-içecek (catering) sektörlerinde istihdam ediliyorlar. Ancak büyük çoğunluğu (yüzde 78,8) maaşlarını eksik aldıklarını belirtiyorlar. Çalısan Suriyeli gençler arasında işveren olanların oranı ise %10,6.
İş arama süreçlerinde ise Suriyeli gençler düşük ücret teklif edilmesi (%20,2), kötü çalışma koşulları teklif edilmesi (%15,9), iş arama yollarını bilememe (%12,8) ve Türkçe bilmediğinden açık iş ilanlarına erişememe (%9,9) geliyor. Suriyeli gençlerin yaklaşık yarısı günde 9-10 saat arasında çalışıyor. Üçte biri ise günde 11 saat ve üzerinde çalıştığını belirtiyor
