21 Haziran Dünya Müzik Günü’nde yayımlanan raporda müzik emekçilerinin çalışma koşulları ve COVİD-19 pandemi sürecinde yaşadıkları ekonomik hak kayıpları detaylı grafiklerle ele alındı.
400’ÜN ÜZERİNDE MÜZİK EMEKÇİSİYLE ANKET ÇALIŞMASI YAPILDI
400’den fazla müzik emekçisiyle yapılan anket ve görüşmelerden çıkan sonuçların yer aldığı raporda yalnızca icra alanında faaliyet gösteren müzisyenlere değil, sahne çalışanlarından stüdyo çalışanlarına, organizasyondan eğitime bu alanda emek veren herkese ulaşılması hedeflendi.
COVİD-19 sürecinde güvencesiz kalan sektörlerden biri de müzik sektörü oldu. Sokağa çıkma yasaklarından halen devam eden müzik kısıtlamalarına kadar tüm uygulamalar müzik emeğiyle yaşamını sürdüren emekçileri derin bir yoksullukla baş başa bıraktı. Bu süreçte onlarca müzik emekçisi yaşamına son verdi.
Araştırma, Türkiye’de müzik emekçilerinin pandemi öncesinde de karşı karşıya oldukları genel çalışma koşulları ve gelir durumları hakkında somut veri sağlayan ilk çalışmalardan biri olarak sektörün resmedilmesi açısından önemli bir kaynak durumunda. Araştırma ayrıca, pandemi sürecinin istihdam ve ücret üzerindeki etkilerine de ışık tutuyor.
8 Kasım-10 Aralık 2020 tarihleri arasında 400’den fazla müzik emekçisinin katıldığı online anket çalışmasına ve birebir görüşmelere dayanan araştırmanın müzik emekçilerinin çalışma koşullarına ve güncel gelir durumlarına ilişkin bilgi ürettiği temel noktalar şunlar:
Sektörün, iyi bilinen ancak yeterli veriden yoksun güvencesiz çalışma koşullarını somut biçimde ortaya koymak;
Prova saatlerinin çalışma süresinden sayılmaması örneğinde olduğu gibi sektörün göz ardı edilen sorunlarını tespit etmek;
Çalışma durumunda bile müzik emekçilerinin karşı karşıya oldukları çalışan yoksulluğunu göz önüne sermek;
Pandeminin müzik emekçilerinin gelir ve istihdam durumuna etkisini saptamak.
MÜZİK EMEKÇİLERİ GÜVENCESİZ ÇALIŞIYOR
Müzik emekçilerinin iş yaşamına ve çalışma koşullarına yönelik birçok sorunun tespit edildiği ankette katılanlardan yüzde 63’ü hiçbir sosyal güvenlik kaydı olmadan çalışmak zorunda. SGK verilerine göre, 2020 yılında Türkiye genelinde çalışanların %30’u kayıtdışı istihdam edildiği belirtilirken anket sonuçları, müzik sektöründe kayıtdışı çalışma oranının Türkiye genelinin iki katından fazla olduğunu gösteriyor.
Müzik sektöründe yarı zamanlı çalışma oranı neredeyse %70. Yarı zamanlı çalışmada SGK kaydının yapılma oranı sadece %29. Bu iki veri birlikte değerlendirildiğinde, sosyal güvenliğin istisnai bir hale geldiği söylenebilir. SGK’sız çalışma ve bunun yarattığı gelecek kaygısı görüşmelerde de en fazla öne çıkan temalardan biri oldu.
MÜZİK EMEKÇİLERİ GEÇİNEMİYOR
Anket çalışmasına katılan müzik emekçilerinden %71’i müzik alanındaki işine ek olarak gelir elde etmek amacıyla ikinci bir iş aradığını belirtti. İkinci bir iş aramaya duyulan ihtiyacın %71’e varan bir düzeyde olması, müzik emekçilerinin gelirlerini yetersiz bulduklarına ilişkin en belirgin kanıtlardan birini oluşturuyor.
Ankette katılımcılara 2019 ve 2020 yılı ortalama aylık gelirleri soruldu ve pandeminin gelir üzerindeki etkisi somutlaştırıldı.
Katılımcıların 2019 yılında ortalama aylık geliri 5.685 TL olarak tespit edildi ve müzik alanındaki işlerinden elde ettikleri ortalama aylık net nakdi gelirlerine ilişkin cevapları Türk-İş (2021) tarafından hazırlanan 2019 yılı Aralık ayı açlık ve yoksulluk sınırları baz alınarak sınıflandı. Buna göre; 2019 yılında katılımcılardan %31’i asgari ücret altında, %6’sı dört kişilik bir ailenin açlık sınırı ile bir kişinin yaşam maliyeti arasında, %45’i bir kişinin yaşam maliyeti ile dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırı arasında ve %18’i dört kişilik ailenin yoksulluk sınırı üstünde kazandı.
2020 yılında ise ortalama aylık gelir 3.129 TL olarak tespit edildi. Ortalama aylık gelirdeki akut düşüşün yanı sıra, asgari ücret altında gelir elde eden müzik emekçilerinin oranının %31’den, tam iki katına yükselmesi ve en yüksek gelir grubunun %18’lik bir orandan %6’lık bir orana gerilemesi, müzik sektörü çalışanlarının pandemi sürecinde uğradığı gelir kaybını sayısal olarak somutlaştırdı.
Katılımcılardan sadece %14’ü gelirlerinden memnunken, %86’sının gelirlerinden memnun olmadığı tespit edildi.
