Traverten terimi ,eski devirlerde Lapis Tiburtinus olarak adlandırılan bir kayaç türünden gelmiştir. Eski çağlarda Roma’ya yakın Tibur’da çok miktarda oluşan bu kayaçlar , karstik ve hidrotermal sular, küçük nehirler ve bataklıklardaki kalsiyum bikarbonatın çökelmesiyle veya tamamen biyokimyasal olarak tortullaşmasıyla oluşan kayaçlardır. Travertenler, kireçtaşı ve mermer gibi, suda kolay çözünebilen karbonatlı kayaçların kırıklı çatlaklı zayıf bölgelerinde çözme,korozyon yapan yer altı sularının, yeryüzüne çıktığı kaynak ağızları ve çevresinde çökelttiği tortul kayaçtırlar ve renkleri doğal kaynak suyunun içindeki minerallere bağlı olarak değişmektedir.Kahverengi, krem rengi, sarı, kırmızı, gri renkli olanlaren sık rastlanan traverten çeşitleridir. Ülkemizde traveten denilince akla hemen Pamukkale travetenleri gelmektedir. Buradaki oluşumların sebebi, suyun içerisinde bulunan bol miktardaki kalsiyum hidrokarbonatın, kaynaktan çıktıktan sonra oksijen ile temas ederek çözünmesi ve suyun buharlaşırken geriye kalan kalsiyum karbonatın ise çökelerek zaman içerisinde kaya formuna dönüşmesidir. Travertenin mermer veya granitten ayrılan özelliği, bu ikisine göre çok daha yumuşak bir kayaç olması ve daha doğal gözükmesidir. Bu sebeple yapılarda ,traverten duvar taşı olarak tercih edildiği gibi zemin kaplama olarak da rağbet görmektedir.
Traverten duvar taşı kullanım alanları
Eski zamanlardan bu yana traverten duvar taşı olarak, yapıların hem iç mekanlarında hem de dış mekanlarında kullanılmaktadır. Eski Roma’dan kalma amfi tiyatro, tapınak, hamam, anıt vb. kalıntılarda görülen bu taş, bu özelliğiyle kullanıldığı alanlara antik bir hava vermektedir. Belli başlı iç mekan kullanım alanlarıolarak; zemin ve duvarlar, merdiven ve basamaklar, banyolar ve duşlar, tezgahlar ve alınlar, lavabolar, madalyonlar, şölenler sayılabilir. Belli başlı dış mekan kullanım alanları olarak da; havuz kenar döşemleri, havuz basamakları, yürüyüş yolları, bahçe avluları, barbeküler, dış duvar kaplamaları, dış mekan merdivenleri sayılabilir.
Tesislerdeki üretim ve seçilim sistemleri ile travertenler, blok, plaka veya ebatlı olacak şekilde kazırlanmaktadırlar. Blok traverten, en küçük boyutu yani kalınlığı 300 mm ve daha büyük olarak hazırlanmıştraverten; plaka traverten ise, en küçük boyutu yani kalınlığı 300 mm’den daha küçük olmak üzere kesilip hazırlanmıştravertendir. Kenarlıplaka travertenler, belirli ölçülerde ebatlandırılarak kenarlarıdüzgün bir şekilde kesilmişplaka travertendir. Kenarsız plaka traverten ise, bloktravertenden istenilen kalınlıklarda kesilerek etablandırılmak üzere hazırlanmışkenarlarıkesilmemişplaka travertendir.Delikli yapılarından dolayı dolgu işlemi uygulanması gerekir. Dolgu ise, travertenin, damar, çatlak, kırık, delik ve boşluklarınıdolduran kil, kalsit, limonit gibi yabancıancak doğal maddelerdir.
Traverten renkleri, yüzey ve kenar işlemleri
Travertenlerin yüzey işlemleri doğrudan doğruya kullanım alanlarını etkilemektedir. Ticari alanlarda için bir uygulama yapılacaksa taşa cilalama işlemi yapılmalıdır. Dış mekanlarda antik bir görünüm elde edilmek isteniyorsa yüzeye, eskitme işlemi yapılmalıdır. İç mekanlarda mat bir görüntü olması isteniyorsa, dolgulu+honlu veya sadece honlu yüzey işlemi uygulanmalıdır. Kayma riski olan havuz kenarı gibi yerlerde kullanılacaksa fırçalı yüzey tercih edilmelidir. Ham yüzeyler ise tercihe bağlı olarak taşın yüzeyinde işlem yapılmaksızın döşenen yüzeylerdir. Travertenlerin sadece yüzeylerine değil kenarlarına da işlem uygulanmaktadır. Örneğin eskitmeli kenar ile antik bir hava elde edilmektedir.Düz kenarlar daha çok seramik ve karo döşemelerinde tercih edilmektedir. Pahlı kenarlar müşterinin talebi üzerine belli biir açıyla yapılan kırma işlemi sonucu elde edilir. Bir de balık sırtı kenar uygulaması var dır ki seramik ve karoların kenarları yuvarlaklaştırılır.
Ülkemizde traverten duvar taşı çeşitliliği çok fazla olup aynı zamanda büyük bir rezerv de mevcuttur. Travertenlerin renklerine göre çeşitlerini saymak gerekirse; fildişi , açık ve koyu klasik, noçe, gümüş ve altın renkli olanlar örnek olarak verilebilir.
Traveten duvar taşı neden tercih edilir?
Traverten taşları öncelikle dış ortamlardaki ısı değişkenliklerine karşı dayanıklı doğal bir malzemedir ve bu özelliği sayesinde, mermer gibi sert malzemelerde görülen çatlama problemi traverten taşlarda görülmez. Mermer hem sert bir malzeme olduğu için hem de içinde görünmez bazı kılcal çatlaklar barındırdığı için özellikle dış mekanlarda su sızıntısı, ısı kaybı vb. problemler yaratabilmektedir. Traverten taşlarda bu çatlaklar bulunmadığı ve don gibi olaylara dayanıklı olması sebebiyle dış mekan, villa, bahçe zemin kaplamalarında ve havuz kenarlarında tercih edilir.
Traverten duvar taşı kaplama için de iyi bir tercih olacaktır. Kapladığınız duvar hem otantik görünecek hem de modern ve zengin bir hava oluşturacaktır. Travertenin kalsit bir yapısı vardır ve bu sebeple aside karşı dayanıksızdır. Bu özelliğinden dolayı mutfak tezgahı gibi veya tuz ruhu, kireç çözücü gibi asit içeren temizlik malzemelerinin kullanıldığı ıslak zemin ve alanlarda tercih edilmemelidir. Fakat belirtilen asidik malzemeleri kullanmamak şartıyla banyo, tuvalet, mutfak gibi ıslak zeminlerde ve duvar kaplamalarında şık görünümüyle tercih sebebi olmaktadır. Renk çeşitliliği açısından traverten duvar taşı mermerden daha avantajlıdır. Bej, krem, gri, açık kahverengi, gümüş, sarı, kırmızı gibi bir renk çeşitliliği sağlayabilmesinin yanı sıra, homojen bir renk dağılımı yapısına da sahip olması traverten taşını daha çekici kılmaktadır.
Traverten duvar taşı pahalı mıdır?
Traverten fiyatları taşın ölçüsüne, rengine,kalitesine, yüzey işlemine, kalınlığına göre farklılık gösterebilir. Traverten 1 cm, 1.2 cm, 1.5 cm, 2 cm, 3 cm gibi projenin şartlarına, özelliklerine bağlı olarak pek çok kalınlıkta ve boyutta üretilebilmektedir. Burada önemli olan nasıl bir uygulama yapılacağıdır. Uygulamada kullanılması istenilen traverten duvar taşı miktarı ve özellikleri toplam maliyeti oluşturacağından, bu konuyu projeyi uygulayacak olan firmaya bırakmakta yarar vardır. Fakat traverten fiyatları zannedildiği kadar da pahalı olmayıp, uygulamanın özelliğine göre oldukça ekonomik ve cazip fiyatlar da çıkabilmektedir.
Travertenler hakkında daha fazlasını öğrenin.
