Türkiye’nin silah sanayi büyük bir değişim geçiriyor. Bundan sadece 10 yıl önce ağırlıkla kamu kuruluşları tarafından yapılan silah üretimi bugün Ethem Sancak’ın BMC’si ve Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar’ın şirketleri eliyle yürütülüyor. Öte yandan iktidar medyası bu durumu sürekli "yerli ve milli silah sanayii atılımı" diye duyursa da, silah sanayinin omurgası olan Makine Kimya Enstitüsü (MKE) azalan kârlılığı ve satışlarıyla gittikçe küçülüyor, çalışan sayısı azalıyor.
Birgün'den Ozan Gündoğdu'nun haberine göre, 1993 yılında Türkiye’nin en büyük 10’uncu sanayi kuruluşu olan MKE yıllar içinde listedeki yerini kaybetti. 2012 itibariyle ilk 100 listesinden de çıkan MKE, 2018’de Türkiye’nin en büyük 133’üncü sanayi kuruluşu olabildi.
1993'TE EN BÜYÜK 10'UNCU SANAYİ KURULUŞUYDU
İSO500 listesine göre 1993 yılında MKE, Türkiye’nin en büyük 10’uncu sanayi kuruluşuydu. O yıllarda en büyük 10 sanayi kuruluşunun 7’si kamuya aitti. MKE de Türkiye’nin devleriyle anılıyordu ve 11 bin 293 çalışanı bulunuyordu. Zaman içindeki özelleştirme politikaları en büyük ilk 10’da hiç kamu şirketi bırakmadı, bu tahribattan MKE de payını aldı. MKE’nin bugün 5 bin 579 çalışanı bulunuyor. Üstelik çalışan sayısı azalmaya devam ediyor.
MKE 1993'TE DEVLERLE ANILIYORDU
1993'te en büyük 10 sanayi kuruluşu:
1-TÜPRAŞ: KAMU
2-Türkiye Elektrik Kurumu: KAMU
3-TEKEL: KAMU
4-TOFAŞ: ÖZEL
5-ARÇELİK: ÖZEL
6-OYAK: ÖZEL
7-Türkiye Şeker Fabrikaları: KAMU
8-Ereğli Demir Çelik AŞ: KAMU
9-PETKİM: KAMU
10-Makine Kimya Enstitüsü (MKE): KAMU
SATIŞLARA GÖRE BÜYÜKLÜK SIRALAMASI
BMC MKE
2015 İlk 500’de değil 130’uncu
2016 137’nci 121’inci
2017 79’uncu 131’inci
2018 61’inci 133’üncü
MKE'NİN YILLARA GÖRE ÇALIŞAN SAYISI:
1993: 11 bin 293
2018: 5 bin 579
MKE 2000’li yıllarda da büyümeye devam etti. Ancak 2012 ile 2015 arasında satışlarından elde ettiği gelirler de azalmaya başladı. Azalma üstelik enflasyona rağmen lira cinsinden yaşandı. İSO500 listesindeki sırası da gerilemeye başladı. Kurum 2012’den sonra hiç ilk 100’e adını yazdıramadı. Üretimden satışlarla elde ettiği gelirler de hem çözüm sürecinin etkisi hem de özel şirketlerin teşvik edilmesiyle azalmaya başladı. Bu yıllar arasında ise özel şirketlerin silah sanayii büyüme başladı. Ancak çözüm süreci bittikten sonra da kurumun gelirleri 2000’li yıllardaki seviyesine dönemedi.
2011 satış geliri: 762,8 milyon lira
2012 satış geliri: 720,4 milyon lira
2013 satış geliri: 738,4 milyon lira
2014 satış geliri: 658 milyon lira
SANCAK VE BMC'NİN YÜKSELİŞİ
2014'te iktidara yakın Star ve Akşam Gazeteleri'nin patronu olan Ethem Sancak, o yıl Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) elinde olan BMC'yi ihaleye tek başına girerek satın aldı. Sancak'ın o dönem BMC için TMSF'ye ödediği bedel sadece 752 milyon liraydı. Öte yandan BMC, Ethem Sancak tarafından satın alındıktan sonra deyim yerindeyse uçtu. 752 milyon liraya üzerindeki arsanın da altında bedelle satın alındığı iddia edilen BMC'nin 2018 yılındaki satış geliri tam olarak 2 milyar 676 milyon TL olarak gerçekleşti. Sadece 752 milyon liraya alınan şirketin aktif büyüklüğü ise 6 milyar 869 milyon li9raya ulaşmış durumda. İSO500 listesine 2016'da 137'nci sıradan hızlı giriş yapan BMC, yıllar içinde zirveye yükselmeye başladı. Kamuya ait MKE her geçen gün gerilerken, Saray'a olan aşkını her fırsatta dile getiren Ethem Sancak'ın BMC'si İSO500 sıralamasında 2017’de 79’uncu, 2018’de ise 61’inci sıraya yükseldi. Aynı yıllarda TSK’ye silah üretmek için kurulan MKE listede her yıl geriledi.
