Bugün 8 Nisan Dünya Romanlar Günü. Romanlar Koronavirüsten en çok etkilenen kırılgan gruplardan biri. Ellerindeki meslekleri; çiçekçilik, düğün müzisyenliği, kağıt toplayıcılık, seyyar satıcılık iken şimdi hiçbirini yapamaz hale geldiler. Derin bir yoksulluk yaşıyorlar. Ve durumları günden güne daha kötüye gidiyor.
50 Roman derneği ortak bir bildiri yayınlayarak ortak bir çağrıda bulundu.
"Roman toplumu virüsten çok açlıkla mücadele ediyor" denilen çağrı metni şöyle:
Her yıl çeşitli etkinliklerle kutladığımız 8 Nisan Dünya Romanlar Günü’nü bu yıl koronovirüs ekseninde ve acil eylem planı talebiyle gündeme getirmek istiyoruz.
8 Nisan 1971 tarihinde 14 ülkeden gelen Roman delegelerin katılımıyla ilk Dünya Roman Kongresi düzenlendi. Kongrede Romanlara yönelik olumsuz yargılara, ırkçılığa ve ayrımcılığa karşı güçlü bir sesle itiraz edildi. O gün örgütlü mücadele başladı. Kongrelere katılan delege sayısı, yıldan yıla arttı. 1990 yılındaki 4. kongreye yaklaşık 300 Roman delege katıldı ve o kongrede, 8 Nisan’ın Dünya Roman Günü olarak kutlanmasına karar verildi. Bu bir bakıma hüzünlü bir zaferdi. Çünkü tarih boyunca hiçbir savaşa ortak olmayan Roman toplumu, her savaşın bedelini bir şekilde ödemişti. Kimi zaman yerlerinden edilerek kimi zaman katledilerek!
Hitler Almanya’sında Romanlar, korkunç deneylerde kobay olarak kullanıldı, gaz odalarında öldürülerek yakıldı, üç kuşak Roman kanı taşıyanlar dahi yok edildi. Zulüm, bununla sınırlı kalmadı. İspanya’da Romanların kulakları kesildi, anadilleri yasaklandı, Çekoslovakya’da birçok Roman kadın, rızaları olmaksızın kısırlaştırıldı… Romanlar dünyanın dört bir tarafında buna benzer insanlık dışı uygulamalara maruz kaldı.
Böyle acı dolu geçmişe sahip olan Romanlar için örgütlü mücadeleye girişmek elbette bir zaferdi. O günden beri, her 8 Nisan’da bu hüzünlü zafer kutlanıyor.
ROMANLAR BU TOPLUMUN AYRILMAZ PARÇASI
Türkiye’de Romanlar toplumun ayrılmaz parçası olsa da bu durum, hala bir gerçek olarak kabul görmüyor. Romanlar, en temel haklarını diğer vatandaşlarla eşit ölçüde kullanamıyor. Kullanmak istese de -başta ayrımcı davranışlar olmak üzere- ciddi engellerle karşılaşıyor.
Romanlar eğitim, istihdam, barınma, sağlık ve sosyal hizmetler alanındaki en temel haklara erişemediği gibi saydığımız tüm alanlarda şiddetli ayrımcılığa uğruyor.
Olağan dönemde bile haklarına erişemeyen Romanlar, koronovirüsün dünyayı sardığı böyle olağan üstü dönemlerde neler yaşıyor derseniz; öncelikle söylemeliyiz ki, Romanlar bir kez daha derin ayrımcılıkla karşı karşıya! Bir ilçede “Romanlar zaten virüslü!” denilerek mahalle ilaçlanmıyor. Bir başka ilçede kâğıt topladıkları arabalara el konuyor, üstüne üstlük bir de ceza yazılıyor! Bazı yerlerde sosyal yardım almaya gidenler, eli boş dönüyor. Bireylerden “Bizi virüs öldürmezse açlık öldürecek.” isyanı yükseliyor.
Salgın öncesinde, derin yoksulluğa rağmen bir şekilde hayatta kalma stratejisi geliştiren Romanlar için yeni bir dönem başladı. Toplum, son yıllarda temel haklara erişme kaygısı taşırken artık “Hayatta kalabilecek miyim?” kaygısı taşıyor.
2012’den beri Roman Sivil Toplumu, “her an afetteymiş gibi” davranılarak politika üretilmesini, acil eylem grubu oluşturulmasını talep ediyor. Yıl 2020, acil eylem grubu yok ama acil eylem durumu var. Bu apaçık ortada!
Roman vatandaşlar için acilen harekete geçilmesini talep ediyor, bir kez daha “Ayrımcılığa artık son verin!” diyoruz.
ACİL TALEPLER NELER?
• Sosyal yardımlar kapsamında KOVİD-19 mücadelesi süresince bu yoksul kırılgan kesimlere düzenli nakit yardımında bulunulması,
• Yoksul kesimlerin gıda temininde sorun yaşamaması için erzak desteği/sıcak yemek desteği sağlanması,
• İçinde deterjan, sabun, kolonya, kağıt mendil gibi malzemelerin bulunduğu hijyen kitlerinin dağıtılması,
• Su, elektrik, iletişim, doğal gaz faturalarının ödemesinin mücadele bitene kadar ertelenmesi ve ödemelerinin zamana yayılması,
• Su, elektrik, iletişim, doğal gazı kesik olanlara ivedilikle su, elektrik, doğal gaz ve iletişim hizmetlerinin yeniden verilmesi,
• Yoksul ve kırılgan kesimlerin ulaşabileceği mobil ve gezici sağlık hizmeti verilmesi,
• KOVİD-19 şüphesi gösteren evsizlerin izolasyonda olabilecekleri, düzenli ve besleyici gıdalarla beslenebilecekleri, sağlık personeli desteği olan mekanların tahsis edilmesi,
• İlaç katkı paylarının KOVİD-19 ile mücadele süresince kaldırılması,
• Nüfus yoğunluğu oldukça yüksek olan bu mahallelerde düzenli aralıklarda dezenfeksiyon yapılması,
• Mahallelerde sosyal yaşamın, dayanışmanın bir parçası olan kapı önü toplanmalarının yapılmaması konusunda bilgilendirme yapılması,
• KOVİD-19’dan korunma, salgının önlenmesi konusundaki kamu spotlarının düzenli olarak STK’lar ve toplum önderleri aracılığıyla yoksul kırılgan kesimlerin çevrelerinde yayılmasının temin edilmesi,
• KOVİD-19 sonrasında eğitimden kopan Roman çocukları için telafi eğitimi planlanıp uygulanması,
• İşini kaybetmiş ailelerin tekrar iş kurana kadar Toplum Yararına Program (TYP) kapsamında değerlendirilmesi,
• İvedi bir şekilde okur-yazar olmayan Romanlar için okur yazarlık kursuna başlatılması.
Yukarıda sıralananlar gibi yoksul kırılgan kesimlerin ihtiyaç ve özelliklerini dikkate alan önlemlerin, bu kesimlerin mağduriyetlerini azaltmasının yanı sıra, halk sağlığını koruyacağı ve KOVİD-19 yayılma hızını düşüreceği açıktır. İlgili kamu kurumları ve yerel yönetimlerin koordinasyon içinde gerekli tedbirleri çeşitlendirip alacağını umuyoruz.
İMZA VEREN DERNEKLERİN LİSTESİ:
1. Anadolu Abdalları Ortak Platformu – İstanbul
2. Anadolu Yakası Ayrom Derneği - İstanbul
3. Avrupa ve Balkan Roman Dernekler Birliği Federasyonu – Edirne
4. Çekmeköy Roman Derneği - İstanbul
5. Dikili Romanlar Derneği - İzmir
6. Diyarbakır Domlar ve Romanlar Kültür Dayanışma ve Gençlik Spor Kulübü Derneği - Diyarbakır
7. Dom Toplulukları Derneği -Hatay
8. Dudullu Roman Derneği - İstanbul
9. Edirne Dernekler Federasyonu – Edirne
10. Edirne Roman Gençliği Derneği - Edirne
11. Edirne Süpürgeciler Mahallesi Yardımlaşma Derneği - Edirne
12. Ege Bölgesi Roman Dernekleri Federasyonu
13. Ege Romanlar Gençlik Derneği – İzmir
14. Ege Romanları Selanik Derneği – İzmir
15. Gaziantep Müzisyen Geliştirme ve Spor Derneği - Gaziantep
16. Göçmen ve Roman Çocuklarına Eğitim Derneği - İstanbul
17. Gömeç Romanlar Kültür ve Dayanışma Derneği - Balıkesir
18. Gördes Çağdaş Romanlar Derneği – Manisa
19. Gördes Şen Romanlar Derneği – Manisa
20. Gülenyüz Yaşamla Mücadele Derneği - İstanbul
21. Hatay Dom Federasyonu - Hatay
22. Hatay Dom Gençleri Koruma Derneği - Hatay
23. Hatay Dom Kadınları Derneği - Hatay
24. Hatay Dom Müzisyenleri Derneği - Hatay
25. Hatay Ellerin Sesi Derneği - Hatay
26. Hatay Engellilere Gülümse Derneği - Hatay
27. Hatay Roman Abdal ve Domlar Birliği Yardımlaşma ve Dayanışma Dermeği - Hatay
28. İstanbul Anadolu Yakası Tüm Romanlar Derneği - İstanbul
29. İstanbul Öz Roman Çiçekçiler Derneği – İstanbul
30. İstanbul Roman Çiçekçiler Derneği – İstanbul
31. İzzetpaşa Roman Spor Derneği – İstanbul
32. İzzetpaşa Romanları Kalkındırma Derneği – İstanbul
33. Karadeniz Bölgesi Roman Kültürünü Araştırma Eğitim ve Kalkındırma Derneği – Samsun
34. Kilis Abdallar Dayanışma ve Spor Derneği - Kilis
35. Kilis Davulcular Yardımlaşma ve Spor Derneği - Kilis
36. Manisa Bölgesi Romanları Roman Kültürünü Koruma ve Yaşatma Derneği – Manisa
37. Muratlı Genç Romanlar Derneği -Tekirdağ
38. Roman Gençlik Derneği- Edirne
39. Romanlar Gençlik Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği-İzmir
40. Selimşahlar Romanlar Derneği – Manisa
41. Sıfır Ayrımcılık Derneği - İstanbul
42. Şanlıurfa Davulcular – Zurnacılar Derneği – Şanlıurfa
43. Şişli Roman Kültürünü Destekleme Derneği – İstanbul
44. Trakya Müzisyenler Derneği
45. Trakya Roman Gençleri Eğitim Kültür Araştırma İstihdam ve Yardım Derneği – Edirne
46. Trakya Romanları Eğitim Araştırma Kültür Geliştirme Derneği - Edirne
47. Yenişehir Roman Kadınları Kalkındırma Derneği – İzmir
48. Yenişehir Romanları Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği – İzmir
