ABD ile Türkiye arasındaki S-400 krizi büyüyor. ABD basınına yansıyan haberlerde ve Shanahan’ın Akar’a gönderdiği mektubun içeriğinde Türkiye’nin de kilit rol oynadığı F-35’lerle ilgili kritik bir hamle yapıldığı ortaya çıktı.
Amerika ve Türkiye arasında Ankara'nın Rusya'dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemleri konusunda görüş ayrılıklarının aşılması çabalarında somut ilerleme sağlanmaması üzerine ABD'den Türkiye'nin F-35 programından çıkarılmasına yönelik adım geldi. ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'a yazdığı mektupta Amerika'da F-35 eğitimi alan Türk pilotların 31 Temmuz'a kadar ayrılacakları ve program kapsamında yeni eğitim verilmeyeceğini bildirdi.
Shanahan’ın imzasını taşıyan mektup ve mektuba iliştirilen belgede Türkiye'nin Rusya'dan S-400 savunma sistemi almaktan vazgeçmemesi halinde Türkiye'nin F-35 programından çıkarılmasına yönelik başka hangi adımların atılacağına yer verildi.
Mektuba, Hulusi Akar’ın 6 Nisan’da yaptığı ABD temaslarından duyulan memnuniyet vurgulanarak başlarken, ABD ile Türkiye arasındaki ortaklığa büyük önem verildiği belirtildi. Shanahan mektupta, Türk askerlerinin Rusya’da S-400 için eğitim almaya gitmelerinden dolayı hayal kırıklığı duyduğunu aktardı. Shanahan, “Değerli ilişkimizi devam ettirmeyi amaçlarken, S-400 sürecinin bitmemesi durumunda F-35 programından Türkiye’yi çıkaracağız” ifadesini kullandı.
Haziran ayında 20, Temmuz ve Kasım ayları arasında da 14 olmak üzere toplam 34 öğrenci pilotun Amerika'ya eğitim için gelmesi planlanıyordu. ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'a yazdığı mektupta Türk pilotlara artık eğitim verilmeyeceğini açık bir şekilde ifade etti. Mektuba iliştirilen ve “Türkiye'nin F-35 Programından Çıkarılması” adını taşıyan belgede “Bu eğitimler artık gerçekleşmeyecek çünkü Türkiye'nin F-35 programına katılımını askıya alıyoruz. Artık bu sistemlerin kullanılmasında yeterlilik kazanılması gibi gereksinim olmayacak” ifadeleri kullanıldı.
“EĞİTİM GÖREN TÜRK ASKERLERİ 31 TEMMUZ’A KADAR ABD’DEN AYRILACAK”
Patrick Shanahan mektubunda Arizona'daki Luke Hava Üssü'nde ve Florida'daki Eglin Hava Üssü'nde F-35 eğitimi alan 42 Türk öğrenci pilotun da 31 Temmuz'a kadar Amerika'dan ayrılması gerekeceğini bildirdi.
Ankara'yı Moskova ile yaptığı S-400 anlaşmasının NATO ile ilişkilere ve Türkiye ekonomisine zarar verme tehlikesi taşıdığı ve Rusya'ya fazla bağımlı hale gelinmesiyle sonuçlanması riskinin olduğu konusunda bir kez daha uyaran Shanahan “Değerli ilişkimizi korumak istesek de, Türkiye S-400'leri alması halinde F-35'leri alamayacak. S-400 konusunda hala yön değiştirme seçeneğiniz var” ifadelerini kullandı.
“F-35 TOPLANTISINA TÜRKİYE KATILMAYACAK”
ABD Savunma Bakan Vekili Shanahan mektuba göre, Amerika F-35 programında yer alan bütün hükümet ve savunma sanayi liderlerinin programın performansını değerlendirmek üzere katılacağı CEO toplantısına Türkiye'nin katılmasını da planlamıyor.
Söz konusu toplantı 12 Haziran'da yapılacak. Shanahan mektubunda F-35 programına ilişkin belgelerde yapılacak güncellemelerin de Türkiye'nin katılımı olmadan yapılacağını belirtti. Türkiye F-35 programının ortaklarından biri olarak toplam değeri 9 milyar doları bulan 100 F-35 savaş uçağı almayı planladığını bildirmişti. Türk savunma sanayi şirketleri iniş takımı, yakıt haznesi gibi parçaları dahil olmak üzere F-35 uçaklarının yaklaşık 937 adet parçasını üretiyor.
CAATSA YAPTIRIMLARINDAN AYRI
Shanahan mektubunda Türkiye'nin F-35 programından çıkarılmasına yönelik adımların Amerika'nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele adı verilen ve CAATSA şeklinde kısaltılan yasa kapsamında yaptırımlardan ayrı olduğunu vurguladı. CAATSA kapsamında Türkiye'ye yaptırım uygulanması konusunda Kongre'de her iki partide de kararlılığın olduğunun altını çizdi.
“ETKİYİ EN AZA İNDİRMEYE ÇALIŞIYORUZ”
ABD F-35 savaş uçaklarının Türkiye tarafından üretilen parçalarının üretimini de başka bir yere taşımayı planlıyor. Pentagon Türkiye'nin Amerika'nın koyduğu ve Patrick Shanahan'ın mektubuna iliştirilen belgede de ortaya konulan takvime uyduğu taktirde, Türkiye'nin programdan çıkarılmasının F-35 programına etkisini en aza indirebileceği kanısında.
Pentagon'da basın mensuplarına bilgi veren ABD Savunma Bakanlığı Müsteşarı Ellen Lord Türkiye’nin F-35 programın a katılımının askıya alınması süreci için “Son derece disiplinli ve aşamalı bir geçiş yapmaya çalışıyoruz” ifadesini kullandı.
ERDOĞAN “GERİ DÖNÜŞÜ YOK” DEMİŞTİ
Türkiye ise ABD'den gelen uyarılara rağmen S-400 alımından vazgeçmeyecek gibi görünüyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Salı günü yaptığı açıklamada Türkiye'nin Moskova ile yaptığı anlaşmadan geri adım atmasının söz konusu olmadığı mesajını vermişti. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da 22 Mayıs'ta yaptığı açıklamada Türk askeri personelin S-400 sistemini kullanmak üzere eğitim amaçlı olarak Rusya'da olduğunu söylemişti.
Rusya'nın savunma şirketi Rostec'in yöneticisi Sergey Çemezov Cuma günü yaptığı açıklamada Türkiye'ye S-400 füze sistemlerinin iki ay içinde teslimatının başlayacağını belirtti. ABD Savunma Bakanlığı Müsteşarı Ellern Lord “S-400'lerin alımını durduracakları konusunda umutluyuz. F-35 programında kalmalarını isteriz” dedi.
Ankara, Türkiye’nin üretim sürecinde kilit konumda olduğu F-35’leri satın almak istediğini açıklamıştı. Türkiye geçtiğimiz dönemde toplam değeri 9 milyar dolar olan 100 savaş uçağı almak istediğini duyurmuştu. ABD’de şu an 4 Türk askeri eğitim görürken, 2 Türk pilotu da ABD'deki üste görev alıyor. ABD ordusundan alınan bilgiye göre şu an 6 Türk yetkili ile birlikte 2 Türk hava teknikerinin de eğitim gördüğü belirtildi.
