Efsanevi müzik grubu The Beatles’ın üyelerinden John Lennon, “Yaşam, siz planlar yaparken başınıza gelen şeydir” der. İnsan aklı, kesinliklerle çalışır; matematik kesinlikleri, değişenin içinde değişmeyeni arar. Hesap eder; toplar çıkartır, böler çarpar. Sınırlar koyar. Böylelikle, doğal olarak “gideni ve gelmekte olanı” anlamak ve bilmek ister.
Matematikte, her zaman 2+2=4’tür. Çünkü, matematikte ve mantıkta zaman ve mekan yoktur. Bu nedenle dün de bugün de 2+2’nin 4 olduğu gibi üçgenin iç açıları toplamı da İskenderiyeli Öklid’den bu yana 2 bin 300 yıldır 180 derecedir.
Oysa insan… İçinde yaşadığı toplum… Ve elbette yaşam… İnsan, “ilk öğretmen” (muallimi evvel) Aristoteles’in deyişiyle “zoon politicon”dur, toplumsal bir canlıdır. Gereksinimlerini, toplumsal bir varlık olarak diğer insanlarla kurduğu doğal ve zorunlu ilişki ağı içinde giderir.
Her şey akar ve değişir. Yaşam, ne matematik ne mantık ne de teorilerin değişmez yasalarına, sarsılmaz hakikatine aldırış eder. Yaşam, her gün tan kızıllığında bir çiy tanesi arılığında yeniden ve yeniden kurulur; gücünü ve dinamizmini buradan alır. Algoritması ve şifreleri yoktur. Kuşku yok ki büyüsü ve mucizesi de budur. Sürprizlerle doludur. İşte tam da bu nedenle Lennon, “Yaşam, siz planlar yaparken başınıza gelen şeydir” diyerek, bize ışık tutar.
Yürek yeni başlangıçlara cesaret etmeli
Gazetecilikte 25. yılımı geride bırakıyorum. İnsan, her zaman yolculuğa ve yeniden başlamaya hazır olmalı. Yaşam her çağırdığında yürek, yeni başlangıçlar için kendine cesaret verebilmelidir. Zira, her başlangıç bir sihirdir.
Bu anlayışla KRT’de çıktığım yolculukta, kuşatılmış, yönlendirilmiş, politik ya da ekonomik çıkarlara yapışık, gerçekten kopuk, içeriksiz ve kof enformasyona dönüp bakmadan yaşamdan beslenen, insana dokunan haber ve yazı sözüyle herkese, bir bebeğin gülümsemesindeki içtenlikle “merhaba” diyorum. Theodor Adorno, medyayı “Kitlelere üflenen ruhtur, efendilerinin sesi”dir diyerek tanımlıyor. Halkın sesi ve gerçeğe açılan köprüsü olma ideali ve iddiası, hep bizimle olacak. Yazılarımıza ve haberlerimize yansıyacak.
2 milyar TL’lik ödeme
Köprü demişken hemen önemli bir haberi aktaralım. Osmangazi Köprüsü ve İzmir-İstanbul Otoyolu’na, 2021 yılının ilk yarısında projeden devletin taahhüt ettiği sayıda araç geçmediği için Eylül ayının son haftasında yaklaşık 2 milyar TL garanti ödemesi yapıldı. Bu yılın ikinci yarısına ilişkin garanti ödemesi de 2022 yılının mart ayında gerçekleştirilecek. Bu projeye, 2020 yılının ilk yarısı için 1 miyar 750 milyon TL’lik garanti ödenmişti. Osmangazi Köprüsü ve İzmir-İstanbul Otoyolu’nu, Otoyol Yatırım AŞ işletiyor.
Bu projenin ayrıntıları hakkında kısa bir bilgi verelim. Devlet, yap-işlet-devret (YİD) adı verilen modelle özel sektör eliyle “mega” olarak nitelendirilen köprü ve otoyol projelerini gerçekleştirdi. Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Çevre Otoyolu, Osmangazi Köprüsü ve İzmir-İstanbul Otoyolu, Avrasya Tüneli, Ankara-Niğde Otoyolu bu yöntemle inşa edildi.
Devlet, yapım ve işletmesini özel sektörün üstlendiği bu projelere, araç geçiş garantisi verdi. Araç geçiş bedelleri, bazı projelerde dolar, son dönemde gündeme gelen projelerde de (örneğin Çanakkale Köprüsü gibi) euro üzerinden belirlendi. Araç geçişleri, garanti sınırının altında kalması durumunda aradaki farkı devlet ödüyor. Buna, “araç geçiş garanti ödemesi” deniliyor.
Devlet, Yavuz Sultan Selim Köprüsü-Kuzey Çevre Otoyolu ile Osmangazi Köprüsü ve İzmir-İstanbul Otoyolu’nda 6 aylık dönemleri içerecek biçimde değişik tarihlerde iki kez garanti ödemesi yapıyor. Daha önce yıllık ödeme yapılıyordu. 2018 yılının Ağustos ayında yaşanan kur şoku sonrasında 6 aylık dönemler halinde iki kez ödeme yapılması karara bağlandı.
Osmangazi Köprüsü ve İzmir-İstanbul Otoyolu’nu, Otoyol Yatırım AŞ işletiyor. İşletmeye, 2021 yılının ilk yarısında projeden taahhüt edilen sayıda araç geçmediği için Eylül ayının sonunda “garanti” kapsamında yaklaşık 2 milyar TL ödeme yapıldı. Bu tutar, 2020 yılının ilk 1 milyar 750 milyon TL düzeyinde bulunuyordu.
Yavuz Sultan Selim’e de garanti ödendi
Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Çevre Otoyolu’nu, ICA işletiyor. İşletmeci şirkete, 2021 yılının ilk yarısında, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Çevre Otoyolu’ndan öngörülen sayıda araç geçmediği için temmuz ayında garanti ödendi. Bu projeye de 2 milyar TL’yi aşkın bir ödeme yapıldı. 2021 yılının ikinci yarısının garanti ödemesi de 2022’nin Ocak ayında yapılacak.
Garanti ödemeleri, dolar ve euro üzerinden hesaplandığı için kur artışları devletin yükünün her yıl artmasına yol açıyor. Soyut bir kavram olan “devlet”, somutluğunu “halk”ta bulur. Halk, uzun bir süre bu projelerin ağır yükünü sırtlanmaya devam edecek.
