Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tüketici Fiyatları Endeksi’ni hesaplarken oluşturulan madde sepetinde ürünlerin ağırlıklarını güncelledi. Her yıl aralık ayında yapılan güncellemede ağırlığı artan mal ve hizmetleri endeks sepetine dahil eden ve ağırlığı azalan ürünleri sepetten çıkartan TÜİK’in ocak zamlarıyla fiyatları fahiş bir şekilde artan enerji fiyatlarının, gıdanın ve alkollü içeceklerinin ağırlıklarını düşürmesi dikkat çekti.
2022 yılı ocak ayında elektrik, doğalgaz, ÖTV gibi kalemlere yapılan büyük zamlar tüketici fiyatlarına da yansımıştı. 1 Ocak tarihinde elektriğe yüzde 52 ile yüzde 130 arasında, doğalgaza ise yüzde 25 zam yapılmış, alkollü içkilerden alınan özel tüketim vergisinde ise yüzde 17,07 oranında artışa gidilmişti.
Bununla birlikte Türkiye’de geçtiğimiz kasım ayında başlayan kur krizi nedeniyle tüketici maddelerinin fiyatlarındaki artış da hızlandı. Aralık 2021’de yüzde 36’yı gören yıllık enflasyon Ocak 2022’de yüzde yüzde 48,69 olarak gerçekleşti.
TÜİK TARTIŞMALARIN GÖBEĞİNDE
TÜİK aylık olarak enflasyon oranlarını açıklarken veriler kamuoyunda ve ekonomistler arasında tartışma konusu oldu. Bu tartışmalar nedeniyle CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, aralık ayında dönemin TÜİK Başkanı Sait Erdal Dinçer’le görüşmek istemiş ancak kurumun kapısından içeri alınmamıştı.
Bu gelişmelerin ardından 2021 aralık enflasyonu yüzde 36 olarak açıklanırken ocak ayı enflasyon verileri öncesi bir başka önemli gelişme daha yaşandı. Geçtiğimiz hafta sonu yayınlanan kararname ile TÜİK Başkanı Sait Erdal Dinçer görevinden alındı. Yerine Erhan Çetinkaya getirildi.
TÜİK tartışmaların odağında yer alırken her yıl düzenlenen madde sepeti ağırlıklarındaki değişim dikkat çekti. Enflasyon sepetinde enerji harcamalarının da içerisinde yer aldığı konut harcamalarının, gıda ve alkolsüz içecekler grubunun ve alkollü içeceklerin ağırlıklarının düşürülmesi dikkat çekti.
Son dönemlerdeki fiyat artışlarıyla dikkat çeken kira, elektrik ve doğalgaz ücretleri de konut alt grubunda yer alıyordu.
TÜİK’ten yapılan açıklamada endeksteki ağırlıkların hesaplanmasında Avrupa İstatistik Kurumu’nun önerdiği hesaplamaların kullanıldığı belirtildi.
AĞIRLIKLARI GÜNCELLENEN HARCAMA GRUPLARI
2022 madde sepetinde gıda ve alkolsüz içecekler grubunun ağırlığı yüzde 25,94’den yüzde 25,32’e düşerken konut harcamaları yüzde 15,36’dan yüzde 14,12’ye, alkollü içecekler ve tütün grubunun ağırlığı yüzde 4,88’den yüzde 4,31’e, haberleşme alt grubunun ağırlığı yüzde 4,64’ten yüzde 3,78’e düşürüldü. Sağlık harcamalarının ağırlığı ise yüzde 3,25’ten yüzde 3,24’e düşürüldü.
Ev eşyası alt grubunun ağırlığı yüzde 8,64’den yüzde 8,85, lokanta otel grubunun ağırlığı yüzde 5,91’den yüzde 7,11’e, giyim ve ayakkabı grubunun ağırlığı yüzde 5,87’den yüzde 6,42’ye, ulaştırma grubunun ağırlığı yüzde 15,49’dan yüzde 16,80’e çıkartıldı.
GIDA VE KONUT HARCAMALARINDA BÜYÜK ARTIŞ
2022 yılı ocak ayı için gıda ve alkolsüz içecek grubundaki yıllık fiyat artışı maliyet artışları nedeniyle gelen zamların etkisiyle yüzde 55,61 olurken alkollü içeceklerdeki yıllık fiyat artışı yüzde 45,3 oldu.
Konut harcamalarındaki yıllık artış ise yüzde 48,4 olarak gerçekleşti. Bu üç harcama grubundaki yıllık fiyat artışları yıllık bazda toplam değişime etki eden artışlar oldu.
ENFLASYON SEPETİNDEN ÇIKARTILAN MADDELER
Bununla birlikte bazı maddeler enflasyon sepetinden çıkartıldı. TÜİK’in enflasyon raporunda paylaştığı açıklama notuna göre, 2022 yılında TÜFE mal ve hizmet sepetinden çıkan maddeler, mısırözü yağı, diğer bakliyat (kuru barbunya), kayısı, kiraz, yeşil soğan ve kanepe oldu.
Ayrıca elektrik ücreti, sigara, otomobil (dizel), otomobil (benzinli), otoban geçiş ücreti, şehirlerarası tren ücreti, cep telefonu görüşme ücreti, sıcak içecekler (servis edilen), magazin ve dergi, yurtiçi bir hafta ve daha fazla süreli turlar ve otel ücreti maddeleri altında kapsanan madde çeşitleri değiştirildi ve madde çeşit ağırlıkları güncellendi.
2022 yılı için mal ve hizmet sepetine eklenen yeni bir madde olmadı.
