Türkiye'nin kültürel yapısı, örf ve adetleri ile aile içi dinamikler, miras paylaşımını diğer birçok ülkeden farklı kılan önemli unsurları içermektedir. Türkiye'de miras paylaşımıyla ilgili en çok görülen sorunlardan biri de mirasçılar arasındaki yasal hakların bilinmemesi veya yanlış anlaşılmasıdır. Bu yazıda miras paylaşımı hususunda bilinmesi gereken önemli hususlara değindik.
TÜRK KÜLTÜRÜNDE MİRASIN ÖNEMİ
Türk kültüründe, aile bağları genellikle güçlüdür ve aile içindeki ilişkiler büyük bir öneme sahiptir. Bu durum, miras paylaşımı sürecinin sadece maddi bir konu olmaktan öte, duygusal ve kültürel bir süreç haline gelmesine yol açmaktadır. Miras bırakanın kanaatine saygı gösterilmesi ne kadar önemli olsa da mirasçıların hak kaybına uğramamak için yasal haklarını bilmesi de çok büyük önem arz etmektedir.
MİRAS PAYLAŞIMI NASIL YAPILIR?
Mirasbırakan, vefatının ardından uygulanması için sağlığında malvarlığı üzerinde çeşitli tasarruflarda bulunabilir. Bu tasarruflar arasında vasiyetname, miras sözleşmesi ve mirasçı atama gibi yasal olarak öngörülen ölüme bağlı tasarruf şekilleri yer almaktadır. Mirasbırakanın bu tasarruflarını gerçekleştirebilmesi için ilk adım, yasal mirasçıların belirlenmesidir. Ancak, mirasbırakan, mirasını yasal mirasçılar arasında eşit bir şekilde dağıtmak zorunda değildir. Belirli kişilere daha az veya daha fazla miras bırakabilir; hatta yasal mirasçı gruplarına girmeyen kişileri dahi mirasçı olarak atayabilir. Önemli olan saklı paylarrı olan mirasçıların saklı paylarına tecavüz edilmemesidir.
Türk Medeni Kanunu'na miras paylaşımı için üç mirasçı zümresi tanımlanmıştır. Bu zümreler, miras hukukundaki miras bırakanın varislerini belirleme sürecinde kilit bir rol oynamakta ve miras paylaşım oranlarının belirlenmesine yardımcı olmaktadır.
- Birinci Zümre Mirasçılar: Bu zümre, miras bırakanın birinci derece mirasçılarını içerir. Miras bırakanın çocukları, torunları ve onların alt soyu bu zümreyi oluşturur. Çocuklar arasında eşit miras paylaşımı yapılırken, vefat etmiş çocukların yerine, kendi alt soyu her derecede halefiyet yoluyla geçer.
- İkinci Zümre Mirasçılar: Miras bırakanın ikinci derece mirasçıları, ana ve babasını içerir. Ana ve baba eşit haklara sahip olup, vefat etmiş ana ve babanın yerine, kendi alt soyu her derecede halefiyet yoluyla geçer. Yani, miras bırakanın ana ve babası hayatta değilse, mirasçılar arasında kardeşleri ve kardeşlerinin alt soyu bulunur.
- Üçüncü Zümre Mirasçılar: Miras bırakanın 3. derece mirasçıları, büyük anne ve büyük babalarını içerir. Eğer miras bırakanın birinci zümredeki çocukları ve torunları, ikinci zümredeki ana ve babası hayatta değilse, üçüncü zümrede bulunan büyük anne ve büyük babalar mirasçı olacaktır. Eğer bu kişilerde vefat etmişse miras devlete geçer.
- Sağ Kalan Eşin Mirasçılığı
Sağ kalan eş, miras bırakanın kan hısımı olmadığı için zümre mirasçısı olarak kabul edilmez. Ancak, sağ kalan eş, diğer mirasçı zümrelerinden bağımsız olarak kendi başına bir mirasçı konumundadır. Eşin miras payı, hangi zümre ile mirasçı olduğuna bağlı olarak değişiklik gösterir.
MİRAS PAYLAŞIMI SÖZLEŞMESİ NEDİR?
Miras paylaşımı sözleşmesi, mirasçıların vefat eden miras bırakanın mal varlığını paylaşma yöntemlerine dair detaylı düzenlemeler içeren bir yazılı anlaşmayı ifade eder. Bu sözleşme, miras bırakanın ölümü sonrasında ortaya çıkan durumlarda, mirasçılar arasındaki miras paylaşımı ve tasfiyesine ilişkin potansiyel anlaşmazlıkları çözme amacını taşır. Ayrıca, miras bırakanın mal varlığının adil bir şekilde dağıtılması, her bir mirasçının haklarının korunması ve mirasın etkili bir biçimde paylaşılması için bir çerçeve sunar.
Türk Medeni Kanunu'nun 676. Maddesi uyarınca, miras taksim sözleşmesinin yasal veya atanmış tüm mirasçıların katılımıyla yazılı olarak yapılması gerekmektedir. Bu maddeye göre, sözleşmenin yazılı olması yeterli olup, resmi bir şekilde (noterde) yapılması zorunlu değildir. Ancak, sözleşmenin geçerli olabilmesi için bütün mirasçıların terekenin nasıl paylaşılacağı konusunda oybirliğiyle karar vermeleri gereklidir.
KARDEŞLER ARASINDA MİRAS PAYLAŞIMI
Kardeşler arasındaki miras paylaşım süreci, mirasbırakanın vefatından sonra kardeşler arasında başlayan kanuni miras ortaklığı süreciyle şekillenir. Eğer kardeşler arasında anlaşma sağlanabilirse, miras intikal sürecini yönetip mirası üzerlerine alabilirler. Bu tür anlaşmalar genellikle miras paylaşımı sözleşmesi aracılığıyla gerçekleşir.
Ancak, kardeşlerden biri mal paylaşımına itiraz ederse, miras paylaştırma davasına başvurmak gerekebilir. Mahkeme, mirasbırakanın malvarlığını kanuna uygun bir şekilde paylaştırmak ve kardeşler arasında adalete uygun bir çözüm bulmak amacıyla çeşitli hükümler uygular.
Kardeşler arasında miras paylaşımı sürecinde saklı payın ihlal edildiğini iddia eden kardeşler, diğer mirasçılara karşı tenkis ve tasarrufun iptali davalarını açma hakkına sahiptir. Tenkis davası, mirasbırakanın hayatta iken yaptığı tasarrufların saklı payları zedelediği durumlarda etkisizleştirilmesi için açılır.
Ülkemiz miras davalarının en çok görüldüğü ülkelerden biridir. Bu sebeple mirasçıların kanuni haklarını bilmesi miras paylaşımının doğru ve hakkaniyetli bir şekilde yapılmasını sağlar. Miras hukukunun çok geniş ve kapsamlı bir hukuk dalı olması sebebiyle mirasa dair hukuki konularda miras avukatı desteği almak büyük bir önem arz etmektedir.
