Merkezi bütçe, Türkiye'yi sarsan deprem felaketinin yaşandığı 2023 yılında 1,37 trilyon TL açık verdi. Açık, aralık ayında ise, 842 milyar TL olarak kaydedildi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı aralık ayına ilişkin merkezi yönetim bütçe istatistiklerini yayımladı.
Bütçe, Türkiye'yi sarsan deprem felaketinin yaşandığı 2023 yılında 1,37 trilyon TL açık verdi.
Kasım ayında 75,6 milyar lira açık veren merkezi yönetim bütçe dengesi aralık ayında 842,5 milyar lira ile rekor düzeyde açık verdi.
Rekor açıkta bütçe giderlerinin aralık ayında 1,39 trilyon liraya ulaşması etkili oldu. Aynı ayda bütçe gelirleri 550 milyar lira olarak gerçekleşti. Ocak-Aralık döneminde 6,59 trilyon lira bütçe gideri, 5,21 trilyon lira bütçe geliri oluştu.
BÜTÇE AÇIĞI 20 YILIN ZİRVESİNDE
OVP'deki GSYH projeksiyonlarına göre bakıldığında 2023 yılında bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 5,4 olarak kaydedildi. Böylelikle bütçe açığının milli gelire oranı 2003'ten bu yana en yüksek seviyeye çıktı.
Orta Vadeli Program'da merkezi yönetim bütçe dengesinin 2023 yılında 1 trilyon 633 milyar TL açık vermesi öngörülmüştü. OVP'de 2023 yılında bütçe açığının GSYH'ye oranla yüzde 6,4 olarak gerçekleşeceği tahmin edilmişti.
Merkezi yönetim bütçe dengesi 2022'de 142,7 milyar TL açık verirken, bütçe açığının GSYH'ye oranı yüzde 1 olarak kaydedilmişti.
Açıklamada şöyle denildi:
"Merkezi yönetim bütçesi 2022 yılı Ocak-Aralık döneminde 142 milyar 660 milyon TL açık vermiş iken 2023 yılı Ocak-Aralık döneminde 1 trilyon 374 milyar 968 milyon TL açık vermiştir.
2022 yılı Ocak-Aralık döneminde 168 milyar 243 milyon TL faiz dışı fazla verilmiş iken 2023 yılı Ocak-Aralık döneminde 700 milyar 353 milyon TL faiz dışı açık verilmiştir.
Merkezi yönetim bütçe giderleri Ocak-Aralık dönemi itibarıyla 6 trilyon 585 milyar 456 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamaları 674 milyar 615 milyon TL, faiz hariç harcamalar ise 5 trilyon 910 milyar 841 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
2023 yılı Ocak-Aralık döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 123,8 oranında artarak 6 trilyon 585 milyar 456 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
Faiz hariç bütçe giderleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 124,6 oranında artarak 5 trilyon 910 milyar 841 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
Merkezi yönetim bütçe gelirleri Ocak-Aralık dönemi itibarıyla 5 trilyon 210 milyar 488 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Vergi gelirleri 4 trilyon 500 milyar 866 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 596 milyar 279 milyon TL olmuştur.
2022 yılı Ocak-Aralık döneminde bütçe gelirleri 2 trilyon 800 milyar 88 milyon TL iken 2023 yılının aynı döneminde yüzde 86,1 oranında artarak 5 trilyon 210 milyar 488 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
2023 yılı Ocak-Aralık dönemi vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 91,2 oranında artarak 4 trilyon 500 milyar 866 milyon TL olmuştur."
2023'ün 1,4 trilyon TL'lik açığı, 2023 milli gelirinin(OVP tahmini) %5,4'ü. Erdoğan'ın seçim korkusuyla dağıttığı bütçenin bu açığı, AKP iktidarının rekoru. Alınan ağır vergilere,TCMB'ye yüklenen KKM faturasına rağmen, bu sonuç yaşandı. Bu yük yıllarca halkın sırtında kalacak.
MY Bütçe gerçekleşmeleri şimdi açıklandı; 2023 aralık ayı bütçe gideri 1,393 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu tutar kasım ayı bütçe giderinin (671,2 milyar TL) iki katından fazla Aralık ayı bütçe giderindeki bu artış sermaye transferlerindeki 640 milyar TL’lik harcama nedeniyle gerçekleşmiş durumda Ancak bu transferin nereye yapıldığının ayrıntısı yok, “Sınıflandırmaya Girmeyen Diğer Kurum, İşletme ve Hane Halkına Yapılan Sermaye Transferleri” altında 623 milyar TL'lik transfer yapıldığını görebiliyoruz sadece Bütçe açığı tarihi rekor kırdı, 842,5 milyar TL’ye ulaştı 2023 kümülatif bütçe açığı da 1,375 milyar TL’ye ulaşarak bütçe öngörüsü olan 659,4 milyar TL'lik açık rakamının iki katını aştı. OVP'de öngörülen 1,633 milyar TL’lik bütçe açığı rakamına da yaklaşmış oldu. Mali disiplin son kaleydi, bütçe açığı/GSYH %5,4’e ulaştı. Bu oran, 2001 krizinden sonraki en yüksek bütçe açığı/GSYH rasyosu 2023 yılı ikinci yarıda kamuda tasarruf genelgesi yayımlandı ama uygulanmadığı da belli oldu 2023’te yüksek enflasyon ve enflasyonun vergi matrahını artırıcı etkisiyle özellikle tüketim vergilerindeki (dolaylı vergiler) hasılat rekorları bütçeyi beslemesine rağmen mali disiplinden uzaklaşıldı
Geçen yıl aralıkta hazine nakit dengesi 197 milyar₺ açık vermişken, bütçe dengesi 843 milyar₺ açık verdi. Böylece geçen yılın tamamında nakit açığı 625 milyar₺ olmuşken, bütçe açığı 1 trilyon 375 milyar₺ gerçekleşti. GSYH’ye oranı Nakit dengesi: %-2,45 Bütçe dengesi: %-5,4
KKM'nin mali yükünü bütçeden yapılan direk transferlere sınırlı tutmamak gerek. Esas yük TCMB transferleri ve vergi istisnalarıyla üstlenildi. 2023'te Kurumlar Vergisi oranı %20'den %25'e çıkarılmasına rağmen bu verginin milli gelirdeki payı 0,3 puan azaldı. Bir de bunun gelir adaleti boyutu var...