ABD'nin The Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, 'Dünya fındığının çoğunu üreten çiftçilerin Türkiye'deki kur krizinin darbesini yiyerek sendelediğini, bunun Karadeniz'e bakan yamaçlardan süpermarket raflarındaki Nutella kavanozlarına uzanan tedarik zincirini sarstığını' aktardı.
Haberde dünyadaki fındığın yüzde 70'ini üreten ve 4 milyon kişiyi istihdam eden Türk fındık sanayinin başına gelenler için 'imalat sanayi ve ihracatı büyütmek için zayıf Türk lirası istediğini söyleyen AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yürürlüğe koyduğu ekonomik kumarın potansiyel küresel etkilerinin keskin bir örneği' denildi.
ERDOĞAN'IN AÇIKLAMALARI HATIRLATILDI
Cumhurbaşkanı'nın 'ana akım ekonomi ilkelerinin ve yüzyılların ekonomik verilerinin tersine gittiği' dile getirilen haberde, Erdoğan'ın "Benden faizleri düşürmeyi beklemeyin" ve "Bir Müslüman olarak naslar neyi gerektiriyorsa onu yapmaya devam edeceğim. Hüküm bu” açıklamalarının ardından Türk lirasının pazartesi yüzde 6'dan fazla değer kaybettiği ve Merkez Bankası'nın yine milyarlarca dolar döviz satarak müdahale ettiği hatırlatıldı. Cumhurbaşkanı'nın stratejisinin ihracatı artırmada kısa vadede kısmen başarı elde ettiği, hükümete göre ihracatın kasım ayında önceki yıla göre yüzde 33.4 artarak 21.5 milyar dolarla rekor seviyeye ulaştığı kaydedildi. Ancak hükümetin stratejisinin, fındık sanayi gibi desteklemek istediğini söylediği ihracata dayalı sektörlere zarar verdiğine dair işaretler de bulunduğu aktarılarak şöyle devam edildi:
Giyim ve otomobil parçaları ihracatçıları, liradaki dalgalanmaların fiyat belirlemeyi ve alıcılarla iş yapmayı neredeyse imkansız hale getirdiğini söyledi. Ekonomistler, Türk işletmelerinin azalan satın alma gücünün ve ekonomideki genel istikrarsızlığın ekonomik yavaşlamaya ve hatta durgunluğa yol açabileceğini belirtti.
Fındıkların çoğunu yetiştiren on binlerce küçük çiftçi, giderek daha yükselen üretim maliyetleriyle boğuşuyor. Örneğin bir üreticiler derneğine göre, gübrenin ton fiyatı 2020'de 215 dolarken bu yıl 650 dolara yükselerek üç katına çıktı, yani pek çok çiftçi için çok pahalı hale geldi.
Türk üreticiler artık pazar payını İtalya, Gürcistan, ABD ve diğer ülkelere kaptıracaklarından korkuyor. Fındık üreticileri, Erdoğan'ın deneyinin geri tepmesiyle genişletmeyi umduğu ihracatı baltalayabileceğini söylüyor.
Tirebolu ilçesi dışında bir tepede çiftliği bulunan 75 yaşındaki fındık yetiştiricisi Tahsin Gökçe, 'Eskiden fındık satar, araba, arazi, ev alırdık. Artık sattığım fındıklarla hiçbir şey alamıyorum' dedi.
Tirebolu'da 220 çalışanıyla fındık işleyip ihraç eden Gaffaro firmasının ihracat sorumlusu Ahmet Ak, döviz kurundaki oynaklığın şirketin alıcılarla pazarlık pozisyonunu zayıflattığını söyledi. Liranın her gün değer kaybettiğine dikkat çeken Ak, şirketin Brezilya'ya bir konteyner fındık gönderdiği sırada kilo başına fiyatın önemli ölçüde değişebildiğini, bunun alıcıların daha önce üzerinde anlaşılan fiyatı yeniden pazarlık etmeye ittiğini belirtti. 'Tabii ki müşterilerimiz piyasayı takip ediyor. Bize fiyatı düşürmeniz gerektiğini söyleyecekler' dedi.
FİSKOBİRLİK BAŞKANI BİLE GÜBRE ALAMAZ HALDE
Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (Fiskobirlik) Başkanı Turgay Çakmak, kriz yüzünden çok sıkışan çiftçiler içinden çiftliklerini kapatarak hazır giyim fabrikalarında çalışmaya gidenlerin bazısını şahsen tanıdığını söyledi. Kendisi de çiftçi olan Çakmak, artan maliyeti nedeniyle gübre kullanmaktan vazgeçmek zorunda kaldığını belirtti.
Çakmak, 'Çiftçiler artan maliyetlerin bu yükünü kaldıramaz, başa çıkamazlar' diyerek ekledi: 'Şu anda çok fazla belirsizlik var. Doların nerede duracağını bilmiyoruz. Bu durumda nasıl yatırım yapabilirsiniz?'
'STOKLAYIN' TAVSİYESİ
Türk şirketlerine ABD pazarına girme konusunda yol gösteren ABD merkezli danışman Turgan Zülfikar da "Dünya fındık kıtlığının eşiğinde" uyarısı yaparak ekledi:
Eğer Nutella tutkunuysanız, sonraki market alışverişinizde stok yapsanız iyi olur.
