İlk olarak 21 Aralık 2021 tarihinde devreye alınan Kur Korumalı Mevduat (KKM), TL cinsinden dolar, euro ve sterlin kurlarının vade sonunda faiz oranından daha fazla artması durumunda kur farkının hazine tarafından ödenmesini sağlıyor. Böylece vatandaş kur artışına karşın parasının değerini koruyor. Hazine daha önce KKM’nin 2022’de bütçeye maliyetinin 92,5 milyar TL olduğunu açıklamıştı.
İktidar devam etse de değişse de KKM'den çıkışın çok kısa sürede olması mümkün görülmediği belirtiliyor. Çıkış için bugün bir program belirlenmesi halinde ortalama 2 yıllık bir süreci kapsayacağı ifade edilirken kademeli çıkışlarla birlikte uzun vadeye yayılan bir süreç de formülize ediliyor.
KKM ile birlikte hazinenin de yükü artıyor.
Bankaların KKM’lere uygulayacağı faiz oranı, Merkez bankasının belirlediği politika faizinden düşük olmayacak. Ayrıca daha önce belirlenen faiz üst sınırı da kaldırılacak. Kararın ardından harekete geçen bankalar faiz oranlarını iki kat yükseltti. KKM hesaplarında vadelerde de düzenlemeye gidildi. Düzenlemeye göre, daha önce ilgili tebliğde yer alan, “Banka tarafından yurt içi yerleşik gerçek kişiler ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk Lirası mevduat veya katılma hesabı açılır” ifadesi değiştirildi.
BANKALAR YARIŞA HIZLI GİRDİ
Kur Korumalı Mevduata (KKM) uygulanan faiz üst sınırının kaldırılmasının ardından hem kur koruması hem faiz almak isteyenler için faiz yüzde 11.5'ten yüzde 25'e kadar fırladı. Kur Korumalı Mevduat hesapları Aralık 2021’de dövizde yaşanan rekor yükselişi durdurmak için uygulamaya başlandı. Bu uygulamada bankalar politika faizinin en fazla 3 puan üzerinde faiz verebiliyorlardı. Bankalar ayrıca döviz mevduatlarını tarihte görülmemiş düzey olan yüzde 14'e normal Türk Lirası faiz oranlarını yüzde 31'e kadar çıkardı. Merkez Bankası'nın bir yandan faiz indirimine devam etmesi, diğer yandan da bankalara uyguladığı üst sınırı kaldırması diğer yandan arka kapıdan faiz artışı anlamına da geliyor. KKM hesaplarında eğer vade sonunda kur fiyatı artmış olursa aradaki farkı Hazine ödüyor. 2022’de kurda yükseliş oldu ama öyle yüksek oynaklık halinde değil Merkez Bankasının kontrolünde bir artış gerçekleşti ve Hazine Ve Merkez Bankası'nın KKM’ye ödediği kur farkı da 181.5 milyar TL oldu.
“BORSA YATIRIMCISI KKM'YE KAÇABİLİR”
KKM’de daha önce atılan adımların döviz kurunu 18 TL seviyesinde tutmaya yetmediğini belirten Marbaş Menkul Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru, alınan son kararın KKM’ye olan ilgiyi artıracağını söyledi. Kuru, “Bu durumun borsaya etkisi ise negatif olacaktır. Seçim öncesinde bu belirsizlik döneminde güvenli liman tercih edecek tasarruf sahiplerinin borsadan satış yaparak KKM’ye dönmesini bekleyebiliriz” diye konuştu.
“KKM'DE FAİZ YÜZDE 25-30'A YÜKSELEBİLİR”
Eski düzenlemede KKM faizi en fazla Merkez Bankası’nın politika faizinden 3 puan daha fazla olabiliyordu. Daha ocak ayında önce döviz dönüşümlü hesaplar için faiz tavanı kaldırıldıktan sonra faizlerin bazı bankalarda yüzde 20’ye kadar çıktığı görülmüştü. KKM’de üst sınırın tamamen kalkmasıyla faiz oranının yüzde 25-30 civarına çıkmasını bekleyen Trive Yatırım Araştırma Direktörü Serdar Pazı, “Kur korumalı mevduatın daha cazip hale getirilmesi ve seçimlerden önce bir döviz talebi oluşmaması adına TL ile yapılan KKM mevduatında da üst sınır kaldırıldı. Bu hamlenin sonucu olarak bankaların kaynak maliyetinin yükselmesi ve aylık mevduat faizlerinin yerleştiği bant olan %25-%30 düzeyine yakınsaması beklenebilir” diye konuştu.
EŞİT DAĞITIM DÖNEMİ BAŞLADI
KKM tarafında sınırlar kalkarken Sermaye Piyasası Kurulu da halka arzlarda bireysel yatırımcıya eşit dağıtım kararı alındığını duyurdu. Buna göre SPK, aldığı kararla halka arz edilen payların piyasa değeri 750 milyon lira ve altı olan halka arzlarda borsada satış yönteminin uygulanacağını duyurdu. Önceki uygulamada bu sınır 250 milyon TL seviyesindeydi. Karara göre daha önce kurumsal yatırımcı olarak değerlendirilen bazı kurum ve kuruluşlar bireysel yatırımcı kapsamında alındı. Konuyu DÜNYA’ya değerlendiren uzmanlar KKM kararının nispeten borsayı negatif etkileyeceğini söylerken halka arz kararının bireysel yatırımcıyı borsaya çekme konusunda pozitif etki yapabileceğini düşünüyor.
Alınan kararda bireysel yatırımcı tarafından gelen ilginin gözetildiğini ve yatırımcıların menfaatlerinin korunmasının amaçlandığını yönelik bir adım olduğunu düşündüklerini söyleyen Soner Kuru, “Oransal dağıtıma sınırlama getirilmiş olmasını, seviye itibariyle piyasayı korumaya yönelik bir adım olarak değerlendiriyoruz.
Özellikle oransal halka arzlara daha yüksek tutarda talep göndermek isteyen yatırımcı, hisse satışı yoluna gittiği için piyasa fiyatlamaları üzerinde baskı oluşuyordu, alınan kararla bu etki de sınırlanmış olacak” ifadelerini kullandı. Halka arz konusunda da yapılan değişiklikler olumlu olduğunu söyleyen Serdar Pazı, kurumsal yatırımcının ilgisinin seçim atmosferi dolayısıyla sınırlı kalma ihtimalinin de akılda bulundurulması gerektiğini söyledi. Pazı, “Borsada geçtiğimiz yıl enflasyon rallisi yaşadık, 1 milyondan fazla yeni yatırımcı geldiğini gördük. Bunların çoğunluğu halka arzlarla geldi.
Şimdi mevduat faizleri yukarı geliyor, KKM faizinde limit kaldırılıyor, enflasyon geçtiğimiz yıl kadar yüksek değil. Bu durum hisseleri daha az cazip hale getiriyor. Yeni düzenlemeler olumlu, ancak halka arzlara olan talep seçim öncesi dönemde sınırlı kalacaktır. Dolayısıyla yatırımcıların arasında eşitliğin sağlanması pozitif ancak buradan sonra katkısı sınırlı kalacaktır.” ifadelerini kullandı.
BORSA İLK ÇEYREKTE KAYBETTİRDİ
BIST 100 endeksi, Ocak-Mart döneminde yüzde 12’nin üzerinde düşüşle 4 bin 900 puanın altına gerileyerek pandemiden bu yana en kötü ilk çeyrek performansı kaydetti. Uzmanlar yaşanan düşüşte seçim belirsizliği ve KKM, TL mevduat ve altın gibi alternatif yatırım araçlarının ön plana çıkmaya başlamasının etkili olduğu görüşünde. Aylık bazda bakıldığında 2023 yılının ilk ayını yüzde 9,7 kayıpla tamamlayan Borsa İstanbul, Şubat ayını yüzde 5,2 primle tamamladı.