Kripto para birimleri, dağıtılmış defter teknolojilerinin kullanımı yoluyla küresel bir bozulma dalgasını ateşleyerek 1,50 trilyon dolarlık bir varlık sınıfına dönüştü. Geleneksel hisse senedi ve emtia borsaları gibi, kripto para borsası da katılımcıların kripto para ticareti yapabileceği platformlardır.
Bazı borsalar Euro ABD Doları veya Türk Lirası gibi itibari para kullanarak kripto para birimi satın alınmasına izin verirken, bazı borsalar da katılımcıların kesinlikle sadece kripto çiftleri halinde dijital varlık ticareti yapmasını şart koşar. Kripto para birimleri satın almanın bazı nedenleri arasında bunlarla sınırlı olmamak üzere şunlar yer alır:
- Halka açık dağıtılmış bir defter üzerinde çalışan merkezi olmayan uygulamalara güç sağlamak için ağ ücretlerinin ödenmesi
- Belirli ağların yönetişimine katılma
- Staking yoluyla belirli ağların fikir birliğine katılmak
- Fiyat üzerine spekülasyon
Kripto para alım satımına yönelik artan talebi karşılamak için son beş ila on yıl boyunca birçok borsa ortaya çıktı. Çeşitli finansal araçlar sunan platformlara benzer şekilde çalışırlar. Katılımcılar arasında kripto para ticareti, kaldıraçlı kripto para ticareti ve hatta vadeli işlemler adı verilen bir finansal sözleşme yoluyla belirli kripto para birimlerinin fiyatı üzerinde spekülasyon yapılmasına izin verebilirler.
Bu makale boyunca, kripto para borsası nedir, nasıl çalışır, hangi türleri vardır ve günümüzün en önemli borsalarından bazılarını ele alacağız.
Kripto para borsa türleri
Merkezi borsalar (CEX)
Merkezi bir borsa, geleneksel aracı kurumlara veya borsalara benzer şekilde çalışır. Borsa, her hesap ve bu hesapların işlemleri üzerinde tam kontrol sağlayan merkezi bir otorite tarafından sahiplenilir ve işletilir. WhiteBIT veya Binance gibi kripto para borsaları merkezi borsalardır. Ayrıca kripto borsası haber takibi yapmak için birçok platform ayrı ürünler kullanıcılarına sunuyor.
Avantajlar
- Likidite: Bir varlığın likiditesi, çok fazla fiyat hareketine ve minimum değer kaybına neden olmadan satılabilmesini ifade eder. Likidite, koordineli "pompala ve boşalt" planları gibi piyasa manipülasyonuna karşı güvenliği sağlamak için esastır. Merkezi borsaların diğer borsa türlerinden daha fazla likiditeye sahip olduğu bilinmektedir.
- Kurtarma mümkün: Çoğu merkezi borsa, kullanıcının oturum açma kimlik bilgilerini kaybetmesi veya yanlış yere koyması durumunda, bir kullanıcının kimliğini doğrulayabilme ve dijital varlıklarına erişimi kurtarabilme avantajını sunar.
- Hız: İşlem hızı, belirli kripto para yatırımcıları için önemlidir; milisaniyelerin önemli olduğu yüksek frekanslı ticarette son derece önemlidir. Bitcoin.com tarafından yapılan bir analize göre, diğer borsa türlerine göre merkezi borsalar, ortalama 10 milisaniye hızla işlemleri daha hızlı gerçekleştiriyor.
WhiteBIT kripto borsası yukarıda yazdığımız avantajları kullanıcılarına çok iyi bir şekilde ileten bir arayüze sahiptir. Uyguladığı güvenlik önlemleri ve hemen cevap alabileceğiniz 7/24 aktif destak hattı da borsayı rakiplerine göre bir adım önde tutuyor.
Dezavantajları
- Bilgisayar korsanları için bal küpü: Merkezi borsalar, günde milyarlarca işlemden sorumludur ve değerli kullanıcı verilerini merkezi sunucularda depolar. Bilgisayar korsanları, yalnızca bu nedenle onları diğer kripto para ticaret platformları yerine tercih ediyor - en kötü şöhretli saldırılar, Mt.GoX, BitFinex ve Cryptopia dahil olmak üzere merkezi borsaları hedefliyor. WhiteBIT, bu tür saldırılardan korunmak adına dijital varlıkların %96'sı soğuk cüzdanlarda depolanıyor ve Web Uygulama Güvenlik Duvarı (WAF) kullanması sayesinde hacker saldırıları tespit edilerek engelleniyor, böylece WhiteBIT'teki fonlar her zaman güvende kalmaktadır. Bu da platformu en iyi kripto para borsası olarak tanımlıyor.
- Manipülasyon: Bazı merkezi borsalar, ticaret hacmini manipüle etmek, içeriden öğrenenlerin ticaretine katılmak ve diğer fiyat manipülasyonu eylemlerini gerçekleştirmekle suçlanıyor.
Merkezi Olmayan Borsalar (DEX)
Merkezi borsalardan farklı olarak, merkezi olmayan borsalar (DEX olarak da bilinir), halka açık dağıtılmış defter altyapısı üzerinde çalışan otonom merkezi olmayan uygulamalar olarak hareket eder. Katılımcıların merkezi bir otorite olmadan kripto para ticareti yapmasına izin verir. Ve bu yapılan ticarette kripto para borsası canlı işlemlerde olduğu gibidir.
Merkezi borsalar genellikle belirli yetki alanlarındaki katılımcılara özeldir, lisans gerektirir ve katılımcılardan kimliklerini doğrulamalarını ister (KYC: "müşterinizi tanıyın"). Buna karşılık, merkezi olmayan borsalar tamamen özerk, anonimdir ve aynı gereksinimlerden yoksundur. Bugün birkaç merkezi olmayan borsa var ve bunları üç türe ayırabiliriz: zincir üstü sipariş defterleri, zincir dışı sipariş defterleri ve otomatik piyasa yapıcılar.
Avantajlar
- Gözetim: Dağıtılmış defter topluluklarında ünlü bir söz vardır, "Sizin anahtarlarınız değil, kriptonuz değil.": dijital varlıklar ve kripto para birimleri, bu dijital varlıkları tutan bir hesabın anahtarlarına sahip olan kişiye aittir. DEX'ler merkezi olmadığı ve tek bir tüzel kişinin sahibi olmadığı için, kullanıcılar özel anahtarlarını ve dijital varlıklarını kontrol eder.
- Güvenlik ve gizlilik: Kullanıcıların merkezi olmayan bir borsada hesap oluşturmak için KYC'den geçmesi gerekmediğinden, kullanıcılar gizliliklerinin korunduğundan daha emin olabilirler. Güvenlikle ilgili olarak, çoğu DEX, dağıtılmış barındırma kullanır ve diğer güvenlik önlemlerini alarak saldırı ve sızma riskini en aza indirir.
- Güvensiz: Bir kullanıcının fonları ve kişisel verileri, kullanıcılar dışında hiç kimsenin bu bilgilere erişimi olmadığı için kendi kontrolleri altındadır.
Dezavantajları
- Düşük likidite: En iyi merkezi olmayan borsalar bile belirli dijital varlıklar için likidite ile mücadele ediyor — daha düşük likidite, merkezi olmayan bir borsada piyasaları manipüle etmeyi kolaylaştırıyor.
- Blockchain birlikte çalışabilirliği: Aynı dağıtılmış defterde bulunan iki dijital varlığın ticareti veya takası, bir DEX kullanan nispeten basit bir prosedürdür; İki farklı dağıtılmış defterde bulunan iki dijital varlığın ticareti inanılmaz derecede zor olabilir ve ek yazılım veya ağlar gerektirebilir.
Hibrit Borsalar
Hibrit borsa, hem merkezi hem de merkezi olmayan borsaların güçlü yanlarını birleştirir. Emirlerin merkezi olarak eşleştirilmesini ve jetonların merkezi olmayan bir şekilde depolanmasını kolaylaştırır - bu, hibrit bir borsanın bir kullanıcının varlıklarını kontrol edemeyeceği ve birisinin para çekmesini engellemenin hiçbir yolu olmadığı anlamına gelir. Eşzamanlı olarak, hızlı bir merkezi veritabanı, potansiyel olarak yavaş blok zinciri altyapısı kullanmak yerine sipariş bilgilerini ve eşleşen işlemleri yönetir.
Avantajlar
- Kapalı ekosistem: Hibrit bir borsa, kapalı bir ekosistemde çalışabilir. Kuruluşlar, blockchain teknolojisinden yararlanırken bilgilerinin gizliliğinden emin olabilirler.
- Gizlilik: Özel blok zincirleri, halkla iletişimi sınırlandırmak karşılığında öncelikle gizlilikle ilgili kullanım durumları için kullanılır. Hibrit borsa, bir şirketin gizliliğini korurken hissedarlarla iletişim kurmasına izin verebilir.
Dezavantajları
- Düşük Hacim: Hibrit borsalar yalnızca kısa bir süredir var. Henüz dijital varlıkların alım satımı için başvurulacak platformlar haline gelmek için gerekli hacme sahip değiller. Düşük hacim, onları fiyat manipülasyonu için kolay bir hedef haline getirir.
Genel anlamda en güvenli kripto borsası olarak merkezi borsalar hizmet vermektedir. Bu borsalar daha çok kullanıcı dostu ve kolay arayüzlü olduğu içinde yeni başlayanların çık sık uğradığı kripto borsa türüdür.
Tanınmış kripto para borsaları
WhiteBIT
WhiteBIT, Ukrayna kökenli Avrupa’nın en büyük kripto para borsalarından biridir ve Türkiye’nin en iyi kripto para borsası olarak hizmet verir. WhiteBIT, 2018 yılında kuruldu. Ekip, çoğunlukla Kharkiv şehrinden olan Ukraynalılardan oluşmaktadır. Şu anda, şirketin 1000'den fazla uzmanı bulunmaktadır. Borsada 350'den fazla işlem çifti, 270'ten fazla varlık ve 10'dan fazla itibari para birimi mevcut. En yüksek ortalama günlük işlem hacmi 2,5 milyar dolardan fazladır
Borsanın Türkiye müşterileri için de sunduğu hizmetler var. Türkiye vatandaşlarının belirli onaylanmış kripto para birimleri için alım satım yapmasına olanak tanıyor. WhiteBIT ayrıca, platformdaki işlemler için kullanılan ve işlem maliyetini önemli ölçüde azaltabilen yerel bir WhiteBIT Token’ine (WBT) sahiptir.
WhiteBIT’te işlem ücreti bazı eşler için değişiklik gösterebilir ancak %0.1'i asla aşmaz ve marjin ticareti ve kredi alım işlemleri için günlük ücret %0078’dir.
Bu makalede bize ortaklık yapan Finlio.com.tr'ye büyük teşekkürler. Finansal bilgi ve desteği, okuyucularımıza güvenilir bilgiler sunmada hayati bir rol oynamıştır.
