Resmi verilerin dahi gizlemeye yetmediği derin yoksulluğa karşı sosyal yardım musluğu açıldı. TBMM Başkanlığı’na sunulan 2023 Yılı Bütçe Teklifi’ne göre, sosyal yardım harcamalarının 258 milyar 437 milyon TL’ye çıkarılması planlandı.
Ekonomideki bunalımın gün geçtikçe derinleştiği ülkede 14 milyon yurttaş, yaşamını sosyal yardımlar ile sürdürmeye mecbur bırakıldı. Önlenemez hale gelen yoksulluk karşısında hemen her yıl yüz milyarlarca liralık sosyal yardım harcamasına imza atan iktidar, Mayıs 2023’te yapılması planlanan seçimler öncesinde sosyal yardım harcamaları için ayrılan ödeneği neredeyse ikiye katladı.
KESKİN ARTIŞ YAŞANDI
2020 yılında 74 milyar 488 milyon TL olan sosyal yardım harcamaları, yıllar itibarıyla keskin bir artış kaydetti. Buna göre, sosyal yardım harcamaları için harcanan para 2021 ve 2022 yıllarında sırasıyla 103 milyar 228 milyon TL ve 148 milyar 962 milyon TL oldu. 2023 yılı için teklif edilen ödenek miktarındaki rekor artış ise “İktidar, sosyal yardımları seçim malzemesi olarak kullanıyor” iddialarını akıllara getirdi. 2023 yılında sosyal yardımlar için 258 milyar 437 milyon TL harcama öngörüldü.
YOKSULLUK KALEMLERİ
2023 yılı bütçesine yönelik hazırlanan, “Bütçenin Temel Özellikleri” sunumu’nda, sosyal yardım harcamalarının kalem kalem detayları da yer aldı. Öz çocuğuna bakamayacak durumda olan ailelere yapılan sosyal ve ekonomik destek ödemelerinin 2023 yılı için 5 milyar TL olarak hesaplandığını ortaya koyan sunumda yer alan diğer bazı sosyal yardım harcama kalemleri şöyle sıralandı:
•Aile Destek Programı: 7,5 milyar TL
•Sosyal Konut Finansmanının Desteklenmesi: 10 milyar TL
•Yoksul Ailelere Elektrik Tüketim Desteği: 4,8 milyar TL
SİYASALLAŞMIŞ ALAN
Sosyal yardımların, sosyal politikanın siyasallaşmış kolu olduğunu savunan Dr. Denizcan Kutlu, “Seçim sürecindeki gelişmeler, bu eğilimin artacağına bir işaret olarak yorumlanabilir” dedi. Kutlu, sosyal yardımların iktidarın toplumla kurduğu ilişkide hareket kabiliyetinin bulunduğunu alanlardan biri konumunda kabiliyeti olan ifade ederek şunları söyledi:
“Yardım-oy özdeşliği hem mutlak bir gerçeklik değil hem de bu yönde bir algı yoksulları kaybedilmiş, dolayısıyla terk edilmiş bir konuma itmek gibi bir handikapa sahip. Ancak yine de hayli siyasallaşmış, siyasal desteğin diri tutulabileceği bir alan olma özelliğine de sahip. Özellikle, Bakanlık tarafından ağustosta Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları’na gönderilen Ulusal Ziyaret Programı konulu yazıdan da anlaşılacağı üzere vakıflar, sosyal yardım alanlara yapılan ziyaretlerde sosyal hizmet desteğine ihtiyaç duyanları Sosyal Hizmet Merkezleri’ne (SHM )yönlendirecek. Aynı şekilde SHM’lerin yaptığı ziyaretlerde de sosyal yardım ihtiyacı bulgusuna rastlanması durumunda, vakıflara bilgilendirme yapılacak.”
Dr. Denizcan Kutlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “Sosyal yardımlar üzerinde daha dikkatli bir biçimde durulmakta. Geçmiş dönem ödeme tutarlarındaki artışlar, pandemi döneminde ve kısmî arz odaklı bu yeni süreçte sisteme girecekler, yeni Aile Destek Programı kapsamındaki artışlarla birlikte harcamaların da artması beklenmekte. Yoksulluğun yardımlarla yönetimi, yardımların yaygınlaşması, himaye ve hayırseverliği taşıyan bir kültüre dönüşmesi, devletin sosyal niteliklerinin akılda kalan kolu haline gelmesi, bunları dikkatle değerlendirmek gerekiyor. Ancak konunun diğer yanında, sosyal yardımların mevcut iktidar ilişkilerinin sosyal ve ekonomik bir ayağı olarak örülmeye çalışıldığı ve bir manevra alanı olarak işlev göreceği üzerine düşünmek gerekiyor."
6 MİLYONA YAKIN HANE YARDIM GİRDABINDA
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2021 Yılı Faaliyet Raporu, ülkedeki yoksullaşmayı ve giderek derinleşen ekonomik bunalımı gözler önüne seriyor. Bakanlığın verilerinde geçen yıl krizin altında ezilen 5 milyon 903 bin 515 hanenin sosyal yardımlardan yararlandırıldığı, 2 milyon 476 bin 457 hanenin ise düzenli sosyal yardım aldığı belirtiliyor. Öz ailesinin bakımını sağlayamadığı 141 bin 275 çocuğa sosyal ve ekonomik destek verildiği de bakanlığın raporunda ifade ediliyor.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın raporunda, “Yoksulluğun resmi verisi” olarak nitelendirilen diğer bazı kalemler şöyle sıralanıyor:
•Bakımsız ve sağlıksız hane sayısı: 30 bin 363
•GSS borçlusu sayısı: 9 milyon 400 bin
•Gıda yardımı alan kişi sayısı: 11 milyon
