İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, 17 gün sonra mazbatasını aldı.
Peki yaklaşık 22 milyar lira borcu bulunan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde (İBB) Ekrem İmamoğlu’nu nasıl bir dönem bekliyor?
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ankara’da düzenlediği bir seçim mitinginde belediyelerin borç içerisinde olduğunu şu sözlerle ifade etmişti:
‘Belediyelerin çoğu batık, bitik. Personelinin maaşını ödeyemiyor, sanki yerel seçimler bitecek bunlar sanki Türkiye’nin ekonomisini düzeltecek.’
Ağır borç yükü altındaki belediyelerden biri de İstanbul. İBB’nin 20 milyar 214 milyon lira mali borcu bulunurken, iştiraklerin alacaklarıyla birlikte toplam borç 22 milyar lirayı buluyor.
Kredi derecelendirme kuruluşları Fitch ve Moodys’in raporlarına göre borçların yüzde 80’i döviz cinsinden.
Belediyenin bağlı kuruluşu İSKİ’ye 4.5 milyar lira, iştirakleri İGDAŞ’a 1.9 milyar lira, İSTAÇ’a 292.2 milyon lira, AĞAÇ AŞ’ye 191 milyon lira, İSPER AŞ’ye 148 milyon lira, İSTON AŞ’ye 143.5 milyon lira borcu var.
‘YÖNETİLEMEYECEK DURUMDA DEĞİL’
Bu tabloyu devralan CHP’ye göre borçlar yüksek olsa da yönetilemeyecek düzeyde değil.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Meclis Üyesi ve CHP Grup Sözcüsü Tarık Balyalı, “İstanbul’un mali olarak ciddi anlamda borcu var ama bu yönetilemez bir borç değil. 22 milyar liranın ciddi bir rakam olduğunu farkındayız. Ancak Büyükşehir Belediyesi imkanlarıyla bu borç yönetilebilir” dedi. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun belediyenin tasarruflarını artıracak bir çalışma hazırladığı bilgisini veren Balyalı, “Önümüzde süreçte yapılacak tasarruflar ve uygulanacak mali disiplinle birlikte israf kalemleri ortadan kaldırılacak. Ödemeler dengesi gözden geçirilecek. Hazırlanan çalışma yakın zamanda kamuoyuyla paylaşılacak” diye devam etti.
‘TARİKAT VE CEMAATLERE KAPI KAPANDI’
Tasarruf kalemleriyle ilgili bilgi veren Balyalı, siyasi içeriği olan vakıflara her yıl yaklaşık 500 milyon lira para aktarıldığına dikkat çekti. Buna göre belli protokoller dahilinde İBB, vakıfların yapması gereken harcamaları üstleniyor. Buradan yılda 400-500 milyon lira civarında bir tasarruf sağlanması bekleniyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan ‘STK (sivil toplum kuruluşu)- Okul-Yurt Faaliyeti Raporu 2018’e göre geçen yıl İBB’den en yüksek katkıyı 74.3 milyon lira ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’ın Yüksek İstişare Konseyi Üyesi olduğu Türkiye Gençlik Vakfı (TÜGVA) aldı.
İkinci en yüksek katkıyı 51.6 milyon lira ile yönetim kurulu ve genel kurul üyeleri arasında yine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan, kızı Esra Albayrak, eniştesi Ziya İlgen ve aynı yıl İBB Başkanlığını yürüten Mevlüt Uysal’ın yer aldığı Türkiye Gençlik ve Eğitime Hizmet Vakfı (TÜRGEV) alırken, Ensar Vakfı 29.8 milyon lira katkı ile üçüncü, Türkiye Maarif Vakfı 26.5 milyon lira ile dördüncü, Okçular Vakfı 16.6 milyon lira ile beşinci sırada yer alıyor. Ensar Vakfı’nın adı çocuk istismarı haberiyle gündeme gelmişti.
Haziran 2016’da kurulan ve yurtdışında Milli Eğitim Bakanlığı dışında doğrudan okul açma yetkisine sahip olan tek kurum olan olan Türkiye Maarif Vakfı, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından yurtdışında Gülen cemaatine ait 18 okulu devralmıştı. Okçular Vakfı’nın Mütevelli Heyeti’nde ise yine Bilal Erdoğan yer alıyor. Rapora göre Önder İmam Hatipliler Derneği de aynı yıl İBB’den 13.3 milyon lira destek aldı.
İstanbul’da imkanların herkese yaygınlaşma problemi olduğuna dikkat çeken Tarık Balyalı, “Vakıf ve derneklerden çok önemli öncelikler olduğunu düşünüyoruz. Son bir buçuk yıl içerisinde yandaş vakıflara aktarılan bütçe ortalama bir ilçe belediyesinin bütçesi kadardır. 100 binlerce insanın yaşadığı yerin bütçesinin vakıf ve derneklere gidiyor olması kabul edilemez. Tüm kaynaklar kent sakinlerinin ihtiyaçları doğrultusunda kullanılacak” dedi.
Öte yandan önceki gün Fox TV canlı yayınında konuşan Ekrem İmamoğlu, ilk icraatıyla ilgili “İstanbulkart öğrenciler için aylık 50 TL oluyor” açıklaması yaptı. Bu, aylık öğrenci akbilinde 35 liralık indirim anlamına geliyor.
BÜTÇENİN YÜZDE KAÇI HARCANDI?
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin 2019 bütçesi ise 23 milyar 800 milyon lira. Bağlı kuruluşlar (İSKİ ve İETT) ve bağlı şirketlerle (İGDAŞ, İSPARK vb.) konsolide bütçe 58 milyar liraya ulaşıyor. Tarık Balyalı, normal şartlarda bu rakamın dörtte birinin harcanmış olması gerektiğini, rakamları inceleyeceklerini söyledi. İBB’nin sitesinde henüz ilk üç aylık veriler yer almıyor.
2018’de İstanbul’un bütçesi 18 bakanlıktan fazlaydı. İBB’nin 20 milyar 100 milyon liralık bütçesi, İSKİ ve İETT ile birlikte 42 milyar 600 milyon lirayı buluyordu. Buna göre İBB, 2018’de Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hariç diğer tüm bakanlıklardan daha fazla para kullanabilmişti. Buna rağmen İstanbul’un 2018 bütçesi 3 milyar 723 milyon 77 bin 536 TL açık verdi.
MUHALİF BELEDİYELERE DÖNÜK HAZIRLIK
Seçimlerin ardından akıllardaki bir soru işareti de Beştepe’nin muhalefete geçen yerel yönetimlerdeki karar süreçlerine müdahil olup olmayacağı ile ilgili.
Sözcü yazarı Çiğdem Toker, AKP’nin seçimlerde İstanbul ve Ankara’yı kaybetmesinin ardından, belediyelerde belli bir tutarın üzerindeki ihalelerin onay makamını Cumhurbaşkanı olarak belirleyen bir genelge hazırlığı yapıldığını yazmıştı.
Tarık Balyalı, mevcut yasalar çerçevesinde böyle bir ihtimalin söz konusu olmadığını ve bu ihtimali hiç doğru bulmadıklarını belirterek, “Yerel sorunların çözümü belediyeden geçer. Merkezi idareden böyle bir yaklaşım olması doğru olmaz. Yatırımların o şehirde yaşayan insanların ihtiyaçları doğrultusunda yapılması gerekir. Bu ihtiyaçları da en iyi belediye başkanı bilir” diye konuştu.