1402 yılında Osmanlı Devleti ile Timur İmparatorluğu arasında Çubuk Ovası'nda gerçekleşen ve 30 ila 40 bin kişinin hayatını kaybettiği tahmin edilen Ankara Savaş'ının izlerine rastlanan bölgede kazı çalışmaları Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı iş birliğinde 2022 yılında başladı. Geçen yıl yapılan kazı çalışmalarında mızrak, mızrak ucu gibi birçok materyalle birlikte toplu mezar bulundu. 10 mezardan 1'inde yapılan çalışmalar tamamlandı. 1 ay içerisinde başlayacak bu yılki kazı çalışmalarında ise 9 mezar gün yüzüne çıkarılacak. Çalışmalarda yeni mezarlara ulaşılması da bekleniyor.
'Kemikleri 2022'de topladık'
AYBÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yusuf Albayrak, Ankara Savaşı'nın tam olarak nerede yapıldığı noktasında pek çok görüşün ortaya atıldığını dile getirdi. Bu savaşın geçtiği yeri tespit etmek amacıyla '1402 Ankara Savaşı Alanı Tespiti Projesi'ni hayata geçirdikleri söyleyen Albayrak, "Toplamda belirlediğimiz 99 köy, mahalle ve mezra, mevki alanlarında gezerek savaşa dair arkeolojik verileri toplamak amacıyla bu projeyi başlattık. Gezmiş olduğumuz köylerin çoğunda savaşın geçtiği tarihi verebilecek ok uçları, zırh deliciler, mızrak uçları, seramikler, at nalı ve sikkeler tespit ettik. Bunlar bize savaşın burada geçtiğini bir nevi ispatlamış olsa da yine savaşla ilgili arkeolojik verilere ihtiyacımız var. Köylüler ve yaşlılar toplu mezarların olabileceği noktasında bazı yerler gösterdiler. Yaklaşık 40 bin her iki taraftan toplamda şehit var. Biz 'şehit' diyoruz; çünkü iki taraf da Türk devleti, Timur ve Osmanlı İmparatorluğu. Halktan bize bu mezarları göstermelerini istedik ve gerçekten de alan incelemelerimizde elimizle toprağa dokunduğumuzda kemiklerin yoğun bir şekilde elimize geldiğini gördük ve biz bu kemikleri 2022 yılında topladık. Laboratuvarda analizler yaptırdık. Bu kemiklerde yaş tayini, cinsiyet tayini yapıldı. Şimdi kemiklerin bazılarında da kılıç ve bıçak kesiklerinin olduğunu gördük" dedi.
'Çıplak ama kıbleye dönük gömülmüş'
Toplamda 10 toplu mezar tespit ettiklerini aktaran Albayrak, "İskeletlerin özellikle yan yana neredeyse üst üste gömülmüş olduğu ve çıplak olarak gömülmüş olduğunu tespit ettik. Çünkü bizim dinimiz bir İslam dini, bizim mezarlarımız hep belirli aralıklarla yapılmakta ve kefenle gömme olayı söz konusu. Fakat bu mezarlardaki iskeletler bütün olarak tamamıyla çıplak gömülmüş. Tabii bunun nedeni o dönemde gerek metal olsun, gerek askeri kıyafetlerin pahalı olması nedeniyle bunlar gömülmeden önce bu kıyafetler ve savaş aletleri ölen askerlerden toplanıyor, alınıyor ve askerler çıplak bir şekilde ama kıbleye dönük bir şekilde, İslami usulde gömülmüştü. Biz bunu tespit ettik. Almış olduğumuz örneklerle de karbon analizleri yapıldıktan sonra bize yaşını, ırkını ve cinsiyetinin ne olduğunu rahatlıkla verecek. O zaman diyebileceğiz ki; evet savaş, 1402 yılı, Ankara Savaşı, Çubuk Ovası'nda yapılmıştır" ifadelerini kullandı.
'Kemikleri yerinde koruyacağız'
1 ay içerisinde yine yüzey araştırmalarının başlayacağını ifade eden Albayrak, şöyle dedi:
"Hemen ardından imkanlarımız doğrultusunda diğer 9 mezarda da kazı çalışmaları yapmaya başlayacağız. Bundan sonraki hedefimizde kemikleri yerinde koruyacağız. Ziyaret alanı olarak üzerini camekanlar ile kapatıp ziyarete açarak gerekli tanımlamaları, anlatımları, tabelaları koyarak bunu yapacağız. Bir nevi açık hava müzesi yapmayı düşünüyoruz. Tabelalarla, animasyonlarla, görselliklerle ve o kazdığımız mezarlarla birlikte bir bütünlük halinde gezi alanı, ziyaret alanı şeklinde müze gibi düzenleyeceğiz. Arkeoloji sürprizlerle dolu gerçekten. Hiç ummadığın bir anda bir buluntu geliyor. Her şeyin akışı değişiyor. Çünkü savaş öncesinde Timur'la, Yıldırım Bayezid arasında bir mektuplaşmanın, hakaretlere varan mektuplaşmanın olduğunu biliyoruz. Bu mektupları biliyoruz; ama mektuplar şu an yok. Nerede? Belki bir ulağın üzerindedir, bir askerin üzerindedir, bunu bilmiyoruz. Bu savaşta Yıldırım Bayezid'ın yanında, Sırp askerleri de yer almış. Biz bu mezarlarda Sırp askerlerin iskeletlerini de bulacağımızı ümit ediyoruz. Savaşta fillerin de kullanıldığını biliyoruz; ama o savaş hengamesinde bu filleri, o kadar büyük filleri kazıp gömmek çok mantıklı gelmiyor. Onlar muhtemelen alanda öldüğü yerde bırakılıp kurda kuşa yem olmuştur. Kemikler de zamanla toprak altında kalmıştır. Şansımız varsa belki askerlerin yakınında şehit mezarlarının bulunduğu yerde bir fil, kemik kalıntılarına da rastlayabiliriz."
Albayrak, asıl hedeflerinin savaşın Ankara'da, Çubuk Ovası'nda geçtiğini ispatlamak olduğunu anlatarak, "Bunun için de bundan sonraki çalışmalarda arkeolojik verileri elde etmeye yönelik çalışmalarımız ağırlıklı olarak sürdürülecektir. Şimdi ülkemizde savaş kazıları çok fazla yapılmıyor, bilinmiyor. Ankara Savaşı projemiz önemli. Çünkü çok büyük bir savaş. Osmanlı İmparatorluğu için de çok olumsuz sonuçlarla biten bir savaş. Bizim amacımız bu savaşı tamamıyla aydınlatmak" şeklinde konuştu.
