Uluslararası Güvenlik ve Stratejik Çalışmalar uzmanı ve Gezici Araştırma Merkezi Başkanı Murat Gezici Odatv'ye açıklama yaptı. Gezici "AK Parti her seçimde kaybetme korkusu taşıdığı için sürekli tedbir amaçlı seçim sistemini değiştirmeye yöneliyor. Örneğin 2014 yerel seçiminde büyükşehir yasası, 2018 Başkanlık sisteminde de bunun böyle olduğunu gördük" dedi.
"Hükümet mevcut politikalarını revize etmek yerine, seçim sistemini kendi emellerine uyarlayarak seçimleri kazanıyor" şeklinde konuşan Gezici sözlerine şöyle devam etti:
"Ancak bir zaman sonra, kendisine sadece zaman kazandırdığı anlaşılan, değiştirilmiş seçim sisteminde kaybettiği görülüyor. 2019 yerel seçimlerinde AK Parti, İstanbul, Ankara ve birçok büyükşehiri kaybetti. 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimlerini ise çok küçük bir farkla kazandı. O yüzden sistemi değiştirmeye devam etmek istiyor."
BU HALDE KAZANMASI ZOR
Erdoğan'ın şu anki sistemle kazanmasının zor olduğunu kaydeden Gezici sözlerine şöyle devam etti:
"AK Parti yeni başkanlık sistemiyle bu oy kayıplarının devam edeceğini ve kazanma şansının zor olduğunu, hatta Cumhurbaşkanı olsa dahi meclisi kaybedebilecegini biliyor. Meclis başkanlığının kaybedilmesi demek, bizzat meclisi kaybetmesi demek. Ve yeni başkanlık sisteminde bürokrasi kendini zorlayacak."
ÇEKİNCELERİNİ SIRALADI
Kurtulmuş'un işaret ettiği sistem konusunda çekincelerini paylaşan Gezici şunları sıraladı:
"Yeni bahsedilen dar seçim seçim sistemi, Türkiye'nin ana caddelerinden ara sokaklarına girmeyi sağlayacak seçmeni daha da derinleşen bir kutuplaşmaya doğru itecek. Artık bireysel, bağımsız milletvekili sayısı artacak. Örneğin cemaatler, tarikatlar, mezhepler üzerinden, memleketçilik üzerinden siyasetin önü açılacak bu vahim bir durum ve korkutucu. Siyasette, Meclis'te siyasi düşünceler yerine mezhepçilik, cemaatçilik üzerinden siyaset yapılabilir. Bu süreçte meclis renkli, çoğulcu görünse de Türkiye bu sisteme hazır değil!"
MECLİS'İ KAYBETMEK İSTEMİYOR
Erdoğan'ın Meclis'i kaybetmek istemediğini kaydeden Gezici şu şekilde devam etti:
"Bu bağlamda söylemek gerekirse birinci husus şu ki: Sayın Erdoğan Meclis çoğunluğunu kaybetmeyi, en önemlisi meclis başkanlığını kaybetmek istemiyor. Dar seçim sisteminin de Cumhurbaşkanlığı seçimine bir etkisi yok. Sadece milletvekili sayısında etkili oluyor.
İkinci husus şu: Bu yeni sistemle referanduma gitmeden, meclisteki çoğunluğu ile Anayasa'yı değiştirme gücüne kavuşabilir."
İNGİLTERE'DEN ÖRNEK VERDİ
İngiltere'den örnek veren Gezici şunları kaydetti:
"Dünyada Dar Bölge sisteminden biri en önemlilerin başında İngiliz seçim sistemidir. İktidarlar ne olursa olsun kaybetmemek uğruna sistemi kendine uyarlamıştır. Birleşik Krallık’ta 2010 yılında yapılan milletvekili seçimlerinde oyların yüzde 36’sını alan Muhafazakar Parti, parlamentodaki sandalyelerin yüzde 49’unu kazanmıştı. Oyların yüzde 29’unu kazanan İşçi Partisi ise sandalyelerin yüzde 41’ini almıştı. Seçimi yüzde 23 oy ile üçüncü sırada tamamlayan Liberal Demokrat Parti ise sandalyelerin sadece yüzde 9’unu alabilmişti.
Türkiye'de yeni dar seçim sistemi yapılırken bazı ilçeler hangi ilçelerle birleştirilecek ve hangi gerekçeyle bu süreci iktidar kendi lehine göre hazırlayabilir. Örneğin %51 alsa dahi mecliste %70 temsil edilmiş olabilir. Seçim bölgelerin belirlenme şekli çok önemli."
MHP İLE BİRLİKTE Mİ?
Gezici, MHP'nin bu stratejide AKP ile birlikte çalıştığını öne sürerek şunları anlattı:
"Bu yasa 30 büyükşehirde geçerli olacak. MHP daha az etkilenecek, 30 büyükşehirin genelinde oyları yok, belli illerin ilçelerinde oyları var, örneğin İstanbul'da Silivri, Şile, Esenler, Maltepe bazı ilçeleri seçim bölgesinde birleştirerek veya o ilçeyi tek alabilirler. Bu sayede az etkilenir.. 30 il dışında MHP'nin güçlü olduğu iller şunlar; Osmaniye, Kırşehir, Yozgat, Erzincan, Karaman, Amasya, Bayburt, Bartın, Karabük, Çankırı...
30 büyükşehir de sınırlamanın olması MHP ile AKP'nin arka planda ortak çalıştığı ve stratejiyi birlikte hazırladıklarının göstergesi. Kazan kazan modeli olacak."
AMAÇ BÜYÜKŞEHİR
AKP'nin büyükşehirlerdeki oy kayıplarını zayıf olduğu yerle güçlü olduğu yeri birleştirerek aşmayı deneyeceğini savunan Gezici şu şekilde konuştu:
"Şehir merkezlerindeki, metropollerdeki zayıf olduğu ilçe ile güçlü olduğu ilçeyi birleştirerek daha fazla milletvekili çıkarmak istiyor. AKP 81 vilayette 30 büyükşehirde oy kaybediyor. geriye kalan 50 51 ildeki oylarının naturel olarak sabit olduğu görülüyor. Ama hedef olarak metropol şehirlerdekini büyük şehirlerdeki oy kayıplarının önüne geçmeye çalışıyor. Büyük şehirlerde ekonomik sıkıntıların daha görünür olması yaşam konforların düşmesinden dolayı seçmen AKP ve MHP'yi cezalandırıyor. "
HDP VE CHP'Yİ ETKİLİYOR
Bu yeni sistemin HDP'yi etkileyeceğini, CHP'yi de sahil kentlerine hapsedeceğini kaydeden Gezici sözlerini şöyle bitirdi:
"HDP’nin Adana, Mersin, Aydın ve İstanbul gibi metropollerden vekil çıkarmasını engelleyeceği gibi milletvekili sayılarını da ciddi ölçüde düşürecektir ve özellikle de MHP’nin milletvekili sayısı da biraz düşecektir. Fakat bu yasa 30 büyükşehirde geçerli olursa MHP kırsalda olduğundan daha fazla etkilenmeyecektir. En fazla HDP etkilenecektir. Bu model CHP’yi de büyük kentler ile sahil kentlerine hapsedecektir. Yöntemin uygulanması durumunda CHP‘nin halen milletvekili çıkarabildiği Konya, Kayseri, Kahramanmaraş ve Malatya gibi Anadolu kentlerinden vekil çıkarması imkansız hale gelebilir. Ancak bu yöntem “ülke barajı” uygulamasını fiilen ortadan kaldırdığı için siyasi sistemde farklı partileri çeşitli ittifaklara zorlayacaktır."