Ekonomideki kötü gidiş nedeniyle kepenk kapatmak zorunda kalan esnaf ile tarım istihdamındaki aşırı düşüş sosyal güvenlik sisteminin de dengelerini bozdu. Son 10 yılda aktif çalışan esnaf ve tarım sigortalısı sayısı 276 bin azalarak 2 milyon 984 bine gerilerken bu gruptaki emeklilerin sayısı 695 bin artışla 2 milyon 490 bine çıktı.
Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verileri, mezarda emeklilik ve emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) da dahil olmak üzere sosyal güvenlik sisteminde yapılan reformların aktüeryal dengeyi (aktif sigortalıların emeklilere oranı) tümden düzeltmeye yetmediğini ortaya koydu. 2008 yılında 15 milyon 41 bin aktif sigortalıdan (çalışan) topladığı primlerle 8 milyon 45 bin emekliye aylık ödeyen SGK, 2018 sonuna gelindiğinde 22 milyon 73 bin sigortalı primiyle 11 milyon 868 bin emeklinin aylığını öder duruma geldi. Dolayısıyla aktif sigortalıların pasif (emekli) sigortalılara oranı 1.87'den 1.86'ya geriledi. Bu bozulmada en büyük etki ise, geçmişte Bağ-Kur sigortalısı olarak bilinen ve bugün 4b statüsünde gösterilen esnaf ve tarım sigortalılarından geldi. 2008 yılında 3 milyon 260 bin aktif 4b sigortalısı, ödediği primlerle 1 milyon 795 bin 4b emeklisinin aylığını finanse ediyordu. 2018 sonuna gelindiğinde prim ödeyen aktif 4b'li sayısı 276 bin azalarak 2 milyon 984 bine düştü, buna karşılık emekli aylığı alan 4b'li sayısı 695 bin artarak 2 milyon 490 bine çıktı. Prim ödeyenler azalıp emekli aylığı alanlar artınca aktif/pasif dengesi 1.82'den 1.20'ye kadar düştü.
445 BİN KİŞİ AZALDI
2008'de aktif çalışan her 182 esnaf ve tarım sigortalısı 100 emekli esnaf ve tarım sigortalısının emekli aylığını finanse ederken, 2018'de 120 aktif çalışan 100 emeklinin aylığını finanse eder hale düştü. Bu veriler, aktif çalışan sayısı azaldığı için SGK'nın 4b statüsündeki emekli aylıklarını Hazine'den gelen yardımlarla ödemek zorunda kaldığına işaret ediyor. 4b'deki bu büyük bozulma ise ağırlıklı olarak tarım sigortalılarındaki aşırı erimeden kaynaklandı. Aktif tarım sigortalı sayısı 10 yılda 445 bin kişi azalırken emekli sayısı 367 bin arttı. 10 yıl önce prim ödeyen 350 sigortalıya karşılık 100 kişi emekli aylığı alırken şimdi sigortalı sayısı emekli sayısının da altına düştü. 4b'nin esnaf ayağında da aktüeryal denge 1.4'ten 1.3'e düştü.
SSK'lılarda çalışan sayısı arttı
Mezarda emeklilik ve emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) uygulamasının en büyük etkisi 4a'lı (eski ismiyle SSK'lılar) ve 4c'lilerde (Eski ismiyle Emekli Sandığı) görüldü. Geride kalan 10 yılda 4a statüsündeki çalışan sayısı yaklaşık 6.5 milyon artarken emekli sayısındaki artış 2.6 milyonda kaldı. Böylece aktif/pasif oranı 2.06'dan 2.19'a çıktı. Aynı dönemde 4c'lilerde (memurlar) aktif çalışan sayısı 827 bin artarken, emekli olanların sayısındaki artış 450 binde kaldı. Aktif pasif dengesi 1.37'den 1.48'e yükseldi.
