Başkanlık sistemine geçişin bugün 5’inci yıldönümü. 24 Haziran 2018 seçimlerinden önce “Bu kardeşinize yetkiyi verin, bu faizle şunla buna nasıl uğraşılır göreceksiniz” diyen Erdoğan yönetiminde ülke 5 yıldır uçuruma yuvarlandı.
Özellikle ekonomide son dönemde yaşanan gelişmeler tek adam yönetiminin ülkeyi getirdiği hali özetler nitelikte. Vergilere gelen ve gelecek zamlarla birlikte 5 senede Saray rejimin ortaya çıkardığı bütün yük yurttaşın üstüne bırakıldı.
14/28 Mayıs’ta gerçekleşen seçimlerin ardından ise zam başladı. AKP’nin seçim ekonomisinin faturası halka kesildi. Türk Lirası bir ayda yüzde 30 değer kaybetti, vergi artışlarıyla iğneden ipliğe birçok kalemde fiyatlar yükseldi.
Ekonominin yanı sıra yargıdan basına, eğitimden sağlığa her alanda başkanlık sistemi ülkeye zarar verdi. Birgün'ün derlediği habere göre, bu sistemin ülkeye maliyeti şöyle oldu:
•TL DİBİ GÖRDÜ: Başkanlık sistemine geçildikten sonra uygulanan politikalarla TL adeta eridi. Temmuz 2018’de dolar 4,5, avro 5,3, gram altın 184,5 liraydı. Bugün ise dolar 26,03, avro 28,5 ve çeyrek altın ise 1610 lira…
•İŞSİZLİK ARTTI: AKP’nin bu politikalarından en büyük zararı ise emekçiler gördü. Temmuz 2018’de geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 17,3, sayısı ise 5,8 milyondu. Bugün bu oran 23,8’e, sayı ise 9,1 milyona yükseldi.
•HERKES BORÇLU: Aynı politikalar yurttaşın borcunu da artırdı. 2018’de yurttaşın banka, finansal kurumlara, TOKİ ve varlık yönetim şirketlerine 574,6 milyar lira borcu vardı. Bugün ise sadece bankalara olan borç 2 trilyon 87 milyar TL.
•REZERVLER ERİDİ: Merkez Bankası’nın kasası da bu dönemde eridi. Merkez Bankası’nın swap hariç net rezervleri 2018 yılında 21,6 milyar dolar seviyesindeyken, bugün 9,8 milyara geriledi.
•YARDIMA MUHTAÇLAR: Sosyal yardım olmadan yaşamayanların sayısında da artış yaşandı. 2018’de 3 milyon 494 bin 932 hane sosyal yardım alırken, 2022’de bu sayı 4 milyon 419 bin 286 haneye yükseldi.
•AÇLIK SINIRI: Açlık ve yoksulluk sınırında da inanılmaz bir artış yaşandı. Türk-İş’e göre açlık sınırı 2018 Temmuz’da bin 738 TL, yoksulluk sınırı ise 5 bin 662 TL’ydi. Geçen ay ise açlık sınırı 10 bin 373 TL’ye, yoksulluk sınırı 33 bin 789 TL’ye yükseldi. Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 13 bin 471 TL oldu.
•ÜLKE YOKSULLAŞTI: Yine yoksulluk oranında da oldukça yüksek bir artış yaşandı. Ülkedeki 5 kişiden biri yoksul hale geldi. TÜİK verilerine göre yoksulluk oranı geçen yıl 21,6 oldu. Nüfusun önemli bir kısmı yoksulluk sınırının altına yaşar hale getirildi.
•VERGİLERE ZAM: Son olarak önceki gün açıklanan kararlarla 21 yıl sonra yüzde 8 olan KDV yüzde 10’a, yüzde 18 olan KDV ise yüzde 20’ye yükseltildi. Yurtdışından getirilen telefonlar için ödenen ücret 2018’de 500 TL iken 20 bin TL oldu. Sadece bu da değil. Meclis’e sunulan torba yasa geçerse ek taşıt vergisi getirilecek, kurumlar vergisine zam yapılacak.
•KADIN CİNAYETLERİ: Kadın cinayetleri de bu dönemde adeta zirve yaptı. Kadın Cinayetleri Durduracağız Platformu’nun verilerine göre 2018’de440 kadın erkekler tarafından öldürüldü. Bu yıl ise şu ana kadar 148 kadın cinayeti yaşanırken 128 kadın da şüpheli şekilde hayatını kaybetti.
•YARGI: Tek adam rejiminin en çok zarar verdiği alanlardan biri yargı oldu. Yargı bağımlı hale getirildi hem de tamamen taraf oldu. Hukukun üstünlüğü endeksinde Türkiye 2018’de 101’inciyken 2022’de 116’ncılığa geriledi.
•BASIN: Basın da başkanlık rejiminden nasiplendi. Basın İlan Kurumu tam anlamıyla bir Saray kurumuna dönüştürüldü. Muhalif medyanın çeşitli bahanelerle ilan hakkı engellendi.
•ORMAN: Orman alanları da bu dönemde ranta açıldı. 2016-2021 arasında tam 236 bin 629 hektar alan ranta açıldı. Aynı dönemde tam 198 bin 599 ormanlık alan yandı. Yangınlara yeterince müdahale edilememesi yanan alanın fazla olmasına neden oldu.
