Avrupa Birliği’nin (AB) yasama organı Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri tamamlandı. Birlik üyesi 27 ülkede yüz milyonlarca seçmenin oyunu kullandığı seçimlerin, resmi olmayan sonuçları açıklandı. İngiltere’nin Birlikten ayrılmasının ardından yapılan ilk seçimlere, aşırı sağın güç kazanması damga vurdu.
Avrupa vatandaşlarının 6 Haziran’da başlayan sandık maratonu dün (9 Haziran) sona erdi. İlk sonuçlar, kıtadaki siyasi dengelerin değişeceğini gösterdi. Resmi olmayan sonuçlara ilk sonuçlara göre merkez sağdaki Avrupa Halk Partisi (EPP) en büyük grup olarak kaldı. Merkez soldaki Sosyalistler ve Demokratlar İlerici İttifakı ise parlamentodaki (S&D) ikinci konumunu korudu.
Aşırı sağcı iki grup olan Avrupalı Muhafazakarlar ve Reformistler (ECR) ile Kimlik ve Demokrasi, sandalye sayılarını arttırdı. Herhangi bir gruba dahil olmayan ulusal siyasi partiler içerisinde de aşırı sağcılar güçlü bir şekilde yer alıyor.
Parlamentodaki sandalye dağılımı
İlk sonuçlara göre; EPP, 176'dan 189 sandalyeye yükseldi. S&D, 139 sandalyeden, 135’e düştü. Liberal grup Renew Europe (RE), 102'den 83 sandalyeye düştü. ECR, 69'dan 72 sandalyeye yükseldi. ID, 49 olan sandalye sayısını 58'e yükseltti. Yeşiller/Avrupa Özgür İttifakı en dramatik düşüşü yaşadı, 71'den 53 sandalyeye geriledi. Sol, 37'den 35 sandalyeye düştü. Bağımsızlar ve hiçbir gruba dahil olmayanların toplam sandalye sayısı ise 95’i gördü.
AB üyesi çoğu ülkenin ortak para birimi olan euro, seçimlerin ardından son bir ayın en düşük seviyesini gördü. Piyasaların ilk açıldığı Asya’da euro, Amerikan dolarına karşı yüzde 0,3 değer kaybederek 1,0764 seviyesine geriledi.
Ursula von der Leyen, zaferini ilan etti: “Kazandık”
Avrupa Komisyonu’nun mevcut Başkanı ve EPP üyesi Ursula von der Leyen, grubunun bir kez daha parlamentodaki “en güçlü” grup olduğunu gösterdiğini söyledi. Leyen, seçimler sonrası ilk açıklamasında, “Kararlıydık, birlik içindeydik ve şimdi Avrupa seçimlerini kazandık. Seçmenler bize çok güçlü bir yetki verdi” diyerek zaferini ilan etti.
Ursula von der Leyen, merkez sağ EPP’nin “sağ ve soldaki radikal güçlere karşı bir kale olacağını” da sözlerine ekledi.
Macron istifa etti, Fransa’da erken seçim yapılacak
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ülkesinde aşırı sağın farkla birinci çıkması üzerine parlamentoyu feshederek erken seçim kararı aldı. Fransa, ilk tur için 30 Haziran’da, ikinci tur için 7 Temmuz’da sandığa gidecek.
AP seçim sonuçlarının “Avrupa’yı savunan partiler için iyi bir sonuç olmadığını” vurgulayan Macron, seçim sonuçlarında aşırı sağ partilerin önde çıkmasıyla ilgili “Milliyetçilerin ve demagogların yükselişi halkımız için olduğu kadar Avrupa’mız için de Fransa’nın Avrupa’daki ve dünyadaki yeri için de tehlikedir” ifadesini kullandı.
Marine Le Pen’in aşırı sağ partisi Ulusal Birlik (RN), 10 puan yükselişle yüzde 31,5 oy alarak birinci oldu. Macron’un liberal gruba üye partisi Rönesans ise yüzde 15’te kaldı. Rönesans’ı yüzde 14 oyla Sosyalist Parti takip etti.
Ulusal Birlik’in lideri Jordan Bardella, seçimin hemen ardından yaptığı açıklamada, Macron’a emekli maaşlarının artan enflasyon oranlarına endeksleme ve enerji fiyatlarındaki artışı durdurma çağrısı yaptı.
Macron’un istifasının ardından Paris halkı sokağa çıkarak, aşırı sağın birinci çıkmasını protesto etti. Göstericiler, genel seçimlerde solun birleşmesini talep etti.
Almanya’da aşırı sağcı AfD ikinci parti
Aşırı sağın güç kazandığı bir diğer ülke Almanya oldu. Avrupa Parlamentosu’na en çok temsilci gönderen ülkede, aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD), ikinci parti çıktı. Yüzde 16 oy oranına ulaşan AfD, şu an için AP’deki herhangi bir grupta yer almıyor. AfD, AP’nin aşırı sağcı iki grubundan biri olan ID’den, Nazileri aklayan söylemleri nedeniyle atılmıştı. Sandık çıkış anketlerine göre, AfD Avrupa Parlamentosu’nda 17 milletvekili ile temsil edilecek.
Şansölye Olaf Scholz'un Sosyal Demokrat Partisi (SPD) üçüncü oldu ve şimdiye kadarki en kötü AB seçim sonucunu elde etti. Scholz'un federal koalisyon hükümetinin küçük ortaklarından biri olan Yeşiller de ağır bir yenilgi alarak AB yasama organındaki 25 sandalyesinden dokuzunu kaybetti.
Finlandiya, İsveç ve Danimarka’da sol yükseldi
Finlandiya'da ilk sonuçlara göre Başbakan Petteri Orpo'nun muhafazakâr Ulusal Koalisyon Partisi, oyların yüzde 24,4'ünü alarak birinci çıktı. Sol İttifak'ın ise yüzde 17,4 ile ikinci olması bekleniyor. Sol İttifak, 2019 AB seçimlerine kıyasla oy oranını 10,5 puan artırarak herhangi bir parti arasındaki en büyük artışı kaydetti.
İsveç'te Sosyal Demokratlar oyların yüzde 25’ini alarak Avrupa seçimlerinden en büyük parti olarak çıktı. Göçmen karşıtı İsveç Demokratları partisi, Başbakan Ulf Kristersson'un muhafazakar Ilımlı Partisi'nden daha fazla oy alarak ikinci sıraya yerleşmeyi umuyordu. Bunun yerine parti, tarihinde ilk kez bir seçimde zemin kaybetti. Oyların yüzde 13,2'sini alarak Ilımlı Parti ve Yeşiller Partisi'nin gerisinde kaldı.
Danimarka'nın Sosyalist Halk Partisi yüzde 17,4 oy oranıyla ülkenin en büyük partisi oldu. İktidardaki Sosyal Demokratlar 5,9 puan kaybederek oyların yüzde 15,6'sını kazandı.
İtalya’da aşırı sağın zaferi
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni'nin ECR'nin bir parçası olan aşırı sağcı İtalya'nın Kardeşleri (FdI) partisi birinci oldu. 2019’daki AP seçimlerinde ancak beşinci sırada yer alabilen FdI, oylarını yaklaşık 20 puan arttırarak birinci sıraya yerleşti. Meloni ve partisi, Avrupa Parlamentosu’nun aşırı sağcı iki grubundan biri olan ECR’nin lideri konumunda.
Avusturya’da Avrupa karşıtı aşırı sağ birinci
Fransa’dan sonra aşırı sağın birinci çıktığı ülke Avusturya oldu. Aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) AB parlamento seçimlerinde kıl payı farkla birinci oldu. FPÖ, yüzde 25,5 oy aldı. En yakın rakibi muhafazakar Avusturya Halk Partisi (ÖVP) yüzde 24.7 oy alırken; ülkede üçüncü sırada yüzde 23.3 ile Avusturya Sosyal Demokrat Partisi (SPÖ)yer aldı.
FPÖ, AB karşıtı politikaları ile biliniyor. Parti seçim kampanyası sırasında “AB deliliğini durdurun” sloganını kullanmış ve AB’nin Ukrayna’ya askeri yardımlarını eleştirmişti.
Orban yine birinci ama güç kaybetti
Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın aşırı sağcı Fidesz partisi, en çok oyu aldı. Ancak bir önceki AB seçimlerine göre 9 puan kaybetti. Muhalefete yeni katılan Peter Magyar'ın Saygı ve Özgürlük (TISZA) adlı merkez sağ partisinin de hatırı sayılır bir oy oranına erişmesi bekleniyor. Magyar, oyların yarısından fazlası sayılmışken partisinin yüzde 30’u geçmesi üzerine, “Sonuçları henüz bilmesek de, bugün bir dönüm noktası. Herkesten bugünü iyi hatırlamalarını rica ediyorum. 9 Haziran 2024'te bir dönem sona eriyor” açıklaması yaptı. Orban ise “Bir savaş durumunda ve zorlu bir mücadelede önemli zaferler elde ettik” diyerek zaferini ilan etti.
