Deprem uzmanı olduğunu iddia eden ve dünyadaki depremler konusunda önceden tahminler yürüten Tayvanlı isim Dyson Lin, Türkiye'de dün (Çarşamba) akşam saatlerinde gerçekleşen depremi yaklaşık 9 saat önceden bildi.
“Deprem söylentileriyle paniğe yol açtığı” gerekçesiyle daha önce 6 bin dolar ceza alan Dyson Lin isimli Tayvanlı deprem “kahini”, Akhisar'da dün akşam saatlerinde gerçekleşen depremi bu kez 9 saat önceden bildi.
Ünlü isim, dün öğle saatlerinde Twitter'dan yaptığı açıklamada Balıkesir çevresinde büyük bir deprem olacağını ifade etti.
İşte Tayvanlı deprem “kahininin” o paylaşımı:
Dyson Lin isimli Tayvanlı adam, bir süre önce “İstanbul’da 10 gün içerisinde 6 veya 7 büyüklüğünde deprem olacağını" söyleyerek, insanların paniğe kapılmasına neden olmuştu.
Bu nedenle Lin’in “sahtekar” olduğunu iddia edenler de yer almıştı. Lin tahminlerini Air 2 adını verdiği bir cihaz ile gerçekleştiriyor.
Cihazın ne olduğuna ilişkin herhangi bir bilgi yok ancak Hoogerbeets’in yönetiminde olan Ditrianium’un Türkiye hesabı Air 2’nin işletmesini kendilerinin yaptığını belirtiyor. Ditrianium’un Türkiye hesabı olduğunu iddia eden DitrianiumTR, cihazı kullananın ve hesabı yönetenlerin kimliği hakkında bilgi vermeyeceğini de özellikle vurguluyor. Lin blog sayfasında tahmin yönteminin elektromanyetik dalgalara bağlı olmadığını ve hava voltajından yararlanarak öngörüde bulunduğunu söylüyor. Bu farkın kendisini diğer deprem tahmini yapan kişilerden ayırdığının altını çizen Lin, 2008’de Wenchuan’da olan 8.0 büyüklüğündeki deprem sırasında evinde bulunan bir domatesten gelen sinyalin araştırmalarına ilham kaynağı olduğunu anlatıyor. Lin deprem tahmin yolculuğunda ev yapımı birçok cihaz icat ettiğini ve bunu Arduino platformu altyapısı ile desteklediğini de belirtiyor.
KİM BU "KAHİN"?
Teyit’in haberine göre Lin’in deprem tahminlerini incelediğimizde ise dünyanın farklı yerlerine ilişkin çeşitli öngörülerde bulunduğunu fark ediliyor. 19 Eylül 2019 tarihinde Güney Japonya, Hindistan, Nepal, California, Doğu Tayvan ve Güney Pasifik’te 7 ila 8 büyüklüğünde deprem olacağını tahmin etmiş. Ancak Dünya coğrafyasını incelediğimizde Eylül ayı boyunca bahsedilen büyüklükte deprem olmadığını fark ediyoruz. 28 Ağustos 2019’da gönderdiği bir iletide ise 7 gün içinde Tokyo, Japonya, Yılan bölgesi veya Güney Pasifik’te yine 7 ila 8 büyüklüğünde bir deprem olacağını paylaşmış. Ancak tarih aralığını genişlettiğimizde bile bahsedilen büyüklükte bir deprem olmadığını fark ediyoruz. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün, 29 Temmuz tarihinde Güney Japonya, Filipinler, Doğu Tayvan, Güney Amerika veya Güney California’da 4 gün içinde 7 – 8 büyüklüğünde deprem olacağı öngörüsü de yanılgıya uğramış.
Bilim dünyasının sıkça tartışma yaşadığı konulardan biri, depremleri önceden tahmin etmenin mümkün olup olmadığı. Depremi önceden tahmin etmek üç nokta ile açıklanıyor, depremin büyüklüğünü, yerini ve tarih/saatini bilmek. Bilimsel olarak bu konuda şu anda net bir tahminde bulunmak mümkün görünmemekte. Bu konuda bir yazı kaleme alan Prof. Dr. Haluk Eyidoğan depremlerle ilgili bir olasılık hesabı yapılabileceğini, ancak depremi önceden bilmenin mümkün olmadığını söylüyor. Yer sarsıntısı öncesi yayılan P (Primary) dalgaları sayesinde erken uyarı sisteminden faydalanılabilir ama, sarsıntıyı hissettiren S dalgası ile P arasındaki farklılığın sadece birkaç saniye olması yalnızca geçici önlemler için kolaylık sağlayabilir.
Sonuç olarak, depremleri şu anda bilimsel olarak önceden bilmek (konum, zaman, büyüklük) mümkün değil. İddiada yer alan Dyson Lin isimli kişinin bir bilim insanı olmadığı ve çalışmasının bilimsel argümanları içermediği söylenebilir. Çalışmasını yaparken veri aldığı sinyalin ise konumu ve sahipleri bilinmeyen bir hesap tarafından işletildiği ve tahmininin tutarsız olduğu söylenebilir. Hatta bu konuda satmaya kalktığı ürünlere de baktığımızda işin içinde ticari kaygılar olan ve etik açıdan problemler içeren bir tabloda olduğumuzu da vurgulayabiliriz. Fakat deprem kuşağında yer alan bir ülke olduğumuz gerçeği bilimsel bir gerçek.
