AKP iktidarları döneminde, Cumhuriyet tarihi boyunca kurulan en büyük fabrikalar toplam 62 milyar dolara özelleştirildi. 19 Mayıs’ın 100'üncü yılında satacak varlığı kalmayan Hazine, bugün bütçe açığını kapatmak için Merkez Bankası’nın ihtiyat akçesine göz dikiyor.
Reuters’ta 13 Mayıs’ta yer alan bir haberde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bütçenin daha fazla bozulmaması için Merkez Bankası'nın 40 milyar liralık ihtiyat akçesini merkezi yönetim bütçesine aktarmayı planladığı ve bu konuda gerekli yasal düzenleme üzerinde çalışıldığı belirtilmişti. Merkez Bankası bu konuda sessiz kalırken, gelen tepkiler üzerine hükümetin Merkez Bankası'nın ihtiyaç akçesi hesaplarını Hazine'ye aktarma planı rafa kalktı. Ancak, bunun gündeme gelmiş olması bile ülkenin içinde bulunduğu ekonomik çıkması anlatmaya yetiyor.
AKP iktidara gelmeden önce 116 milyar dolar borcu olan Türkiye’nin bugün 445 milyar dolar borcu bulunuyor. Böylece ilaveten 329 milyar dolar borçlanılan bununla beraber 62 milyar dolarlık özelleştirme yapılan 17 yılın sonunda bilanço ağır.
4,7 milyon işsiz, tarihi bütçe açıkları, azalan rezervler, dünya ortalamasının 7 katı enflasyon, değer kaybeden yerli para… Gelecek belirsizlikleri ise cabası.
Birgün gazetesinde yer alan habere göre AKP döneminde satılan bazı kamu varlıkları:
TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI
1923’te kuruldu, 2018’de satıldı.
Henüz Cumhuriyet kurulmadan önce çalışmalarına başlanan Türkiye Şeker Fabrikaları, Anadolu’nun ilk yerli sermayeli fabrikalarını kurdu. Bu yoldaki ilk ciddi girişim Uşaklı Molla Ömeroğlu Nuri (Şeker) adında bir çiftçi tarafından başlatılmıştır. Bu teşebbüsün ardından;
- 1926: Alpullu ve Uşak şeker fabrikaları
- 1933: Tuhal Şeker Fabrikası
- 1934: Eskişehir Şeker Fabrikası
Daha sonra sayısı 33’ü bulan şeker fabrikaları 2018 yılında tüm muhalefete rağmen çoğu yabancı sermayeli şirketlere satıldı.
SEKA
1934’te kuruldu, 2003’te satıldı.
Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları (SEKA) 1934 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarafından kuruldu. Türkiye’de kâğıt sanayiinde yatırım ve planlamalar yapmak üzere kurulan SEKA, 1998 yılında özelleştirme kapsamına alınıp anonim şirkete dönüştürüldü. 2003 yılında tamamen özelleştirildi. Kuruluş, 2005 yılında Sümer Holding ile birleştirilerek kapatıldı.
TEKEL
1925’te tütün millileştirildi, 2008’de satıldı.
1921’de yabancı şirket ve Duyun-u Umumiye’nin yetki ve gelirleri kısıldıktan sonra, 1923’te “Reji” şirketinin bütün mal varlığı, hak ve görevleri devlete geçti. 1925’te tütün ve tütünle ilgili hizmetlerin devlet tarafından yürütülmesi kararlaştırıldı. Tütün, alkollü içkiler ve tuz 1932, barut ve patlayıcı maddeler 1934, bira 1939, çay ve kahve 1942, kibrit 1946 yılında devlet tekeli altına alındı. Ancak kahve 1946, kibrit 1952, barut, patlayıcı maddeler ve bira 1955 ve tütün 1986 yılında “Tekel” kapsamı dışına çıkarıldı. 2005’te özelleştirme kapsamına alınan TEKEL sigara fabrikaları 2008 yılında yabancı sigara devi British American Tobacco’ya satıldı.
PETKİM
-1965 yılında kuruldu, 2003’te satıldı.
Türkiye'de petrokimya sanayinin kurulması fikri I. Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminin başlangıcı olan 1962 yılında benimsenmiş, yapılan etüt ve araştırmalar sonucunda Petkim Petrokimya A.Ş. 1965 tarihinde Türkiye Petrol Anonim Ortaklığı öncülüğünde kurulmuştu. 2003 yılında tamamen özelleştirildi.
TÜPRAŞ
- 1983’te kuruldu, 2006’da satıldı.
1983 yılında kurulan ve Türkiye’nin en büyük sanayi şirketi olan TÜPRAŞ, rafineri hizmetlerini tek çatı altında toplayan bir çatı kuruluşudur. Türkiye’ye mal olmuş olan bu kuruluşun tarihi 1961 yılında Amerikan Caltex tarafından kurularak faaliyete geçen İPRAŞ yani İstanbul Petrol Rafinerisi A.Ş’ye kadar dayanıyor. Türkiye üzerinde bulunan 4 petrol rafinerisinin tek çatı altında toplanması ile birlikte oluşan TÜPRAŞ köklü bir geçmişe sahip. Kamunun elindeki şirket 2006 yılında Koç-Shell ortaklığına satıldı. Tüpraş bugün Türkiye’nin en büyük ilk 10 şirketi arasında gösteriliyor.
TÜRK TELEKOM
- 1994’te kuruldu, 2005’te satıldı.
1840’ta posta ihtiyaçlarına cevap vermek amacıyla, daha sonraki yıllarda telekomünikasyon hizmetlerini de sunan, Posta Nezareti kuruldu. 1909’da telefon hizmetlerinin de eklenmesi ile kurum, PTT Nezaretine dönüştürüldü. 1994’te Türk Telekomünikasyon A.Ş. kuruldu.
Türk Telekom 2005’te Suudi OGER’e satıldı. Türk Telekom özelleştirilmesi Türkiye’nin en büyük vurgunlarından kabul ediliyor. İktidarın en büyük özelleştirme geliri diye sunduğu Türk Telekom’un yüzde 55’ini alan Oger, 4 milyar 750 milyon dolarlık kredi borcunu ödemedi. Üstüne üstük bugünün parasıyla 22 milyar liralık temettüyü cebe attılar.
