Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Adana Milletvekili, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Üyesi Müzeyyen Şevkin, Sayıştay Raporları’nda sürekli uyarılan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) eski bulgularının bu yılki raporlardan çıkarıldığına işaret etti.
Yanlış okunan, vatandaşın cebine dokunan fahiş rakamların nedenini de açıklayan eski bulguların raporlardan çıkarılmasına tepki gösteren ve hiçbir önlem alınmadığının kanıtlandığını belirten Şevkin, belirsizliğe terk edilen bulguları özetledi.
Sayıştayın, EPDK tarafından iletim sistemindeki sayaçların, sayaç veya sayaç dışı bir unsurdan kaynaklanan sorunların, zararların belirlenmesini istemesine rağmen EPDK’nın doğru üretim ve tüketim miktarlarını kaydetmediğine, tüketim miktarlarının tespitinin yapılmadığını dile getiren Şevkin, EPDK’nın doğalgaz ve elektrik piyasası gelirlerine ilişkin takip ve tahsil mekanizmasının hâlâ yasayla düzenlenmediğini vurguladı. Bu konunun geçen yılki sayıştay raporlarında işlendiğini ancak bu yıl bulguların rapordan çıkarıldığını dile getiren Şevkin, “Elektrik ve doğal gaz piyasası gelir kalemlerinin takip ve tahsil edilebilmesi için, tıpkı petrol ve LPG piyasası gelirlerinde olduğu gibi, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerinde doğalgaz ve elektrik piyasası için de yasal düzenleme yapılmalıdır” dedi.
2017-2020 arasındaki raporlarda düzenli yer alan kurumun sektöre kestiği ve yüzde 90’ını tahsil edemediği 4 milyar TL civarındaki cezaların son 2 yıldaki raporlarda yer almadığına dikkat çeken Şevkin, “Bu para EPDK’nın 10 yıllık gelirine bedel. Üstelik bu cezalar artık zaman aşımına uğramak üzeredir. Tahsil edilemeyen bu cezalar ne olmuştur? Kamuoyuna açıklanmalıdır” diye konuştu.
10 YILLIK GELİRE DENK DÜŞEN ZARARI VAR
EPDK’nın yaklaşık 10 yıllık gelirine denk düşen ve doğalgaz, petrol, elektrik, sıvılaştırılmış petrol alanındaki firmalara kestiği cezaların takip/tahsilinin yapılmaması, bu konuda Hazine ve Maliye Bakanlığı’yla eşgüdümlü bir veri altyapısı kurmamasının, her yıl belirtilen bir bulgu olduğunu söyleyen Şevkin,
“EPDK, 2020’ye kadar kestiği 3 milyar 848 milyon TL’lik cezanın 3 milyar 696 milyon TL’sini (yüzde 96’sını) tahsil edememişti. 2021’de yayımlanan raporda artık güncel ceza rakamı ve tahsilat oranı yoktu, 2 yıldır bu bulgu tamamen Sayıştay raporundan çıkarıldı, “izleme/takip listesi”nde de yer almadı. Bu cezaların güncel tutarı, tahsilat oranı, ne kadarının zamanaşımına uğradığı bu yılki raporda yok, belirsiz. Takip/tahsilat için Hazine ve Maliye Bakanlığı ile EPDK arasında yapılan protokolün durumu nedir, nasıl bir süreç işletilmektedir? Gelinen son aşama, tahsilat miktar ve oranı, zamanaşımına uğramış tutar ne kadardır? Tüm bu sorular açığa kavuşmalıdır” dedi.
ŞİRKETLER HARCAMASINI VATANDAŞA ÖDETTİ, SAYIŞTAY RAPORUNDA BU BULGU YOK EDİLDİ!
Geçen yılki sayıştay raporlarında belirtilen ve vatandaşın da büyük tepkisini çeken elektrik dağıtım şirketlerinin kendi harcamalarını vatandaşa ödetmesinin yankıları sürerken, 21 elektrik dağıtım şirketinin 2016-2020 yılları arasındaki 117 milyon 484 bin liralık AR-GE harcamasının kanuna aykırı olarak abonelere fatura edildiğini ancak bu bulgu üzerine ne yapıldığına dair sayıştayın yeni raporunda herhangi bir bulgu olmadığını söyleyen Şevkin, “Sayıştaya göre; elektrik dağıtım şirketlerinin tarife konusu faaliyetlerine ilişkin tüm maliyet ve hizmet bedelleri dışında hiçbir bedel aboneden istenemez, şirketlerin piyasa faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan hiçbir unsur faturada yer alamaz. AR-GE harcaması, dağıtım faaliyetinin bir unsuru değildir. Oysa 2016-2020 arasında, 21 elektrik dağıtım şirketine 280 milyon 218 bin TL’lik AR-GE bütçesi ayrılmış, bu bütçenin 117 milyon 484 bin TL’si ise harcanmıştır. Kanunda açıkça öngörülmeyen bir gider kalemi, tebliğ yoluyla AR-GE harcaması olarak abonelerden tahsil edilmiştir. Piyasa faaliyetiyle yani dağıtım şirketlerinin görev alanıyla doğrudan ilişkisi olmayan AR-GE giderlerinin dağıtım tarifesinden çıkarılması gerekmektedir. 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununda açıkça düzenlenmemiş bu hususun bir alt düzenlemeyle aboneden alınması hukuka aykırıdır. Dolayısıyla bu bulgu bu yılki rapordan neden çıkarılmıştır? Gelinen aşamada bu AR-GE harcamalarının tutarı ne oldu, vatandaşa fatura edilmeye devam etmekte midir?”
“TÜKETİCİYE BÜYÜK FATURA ÖDETİLİYOR”
EPDK’nın geçmiş yıllarda elektrik dağıtım şirketlerinin kendi alt şirketlerine yatırımla ilgili ihalelerini yüksek bedellerle vermesine ve vatandaştan faturalarla hukuksuz tahsilat yapılmasına sessiz kaldığını, elektrik dağıtım şirketlerinin yatırım bedelleri için bir elden aldığını diğer elden kendi alt şirketine ihale ettiğini kaydeden Şevkin, “Şirketlerin kârı bu yolla katlanıyor, rekabet yok ediliyor. İş, maliyetinin çok üzerinde kendi alt şirketlerine yaptırıldığı için yatırım bedeli adı altında tüketiciye büyük bir fatura ödetiliyor” dedi. Sayıştayın dolaylı bir ifadeyle ve tutar belirtmeden, elektrik iletim ve dağıtımı alanında vatandaştan hukuksuzca tahsil edilen bedeller konusunda yargıya başvurmadan uyarıda bulunduğunu ancak bu yıl bu bulgunun nedense rapordan çıkarıldığını vurgulayan Şevkin, tüketiciye yansıyan bedellerin neden raporlardan çıkarıldığının sorgulanması gerektiğini dile getirdi. Şevkin, “Tüketicilerden, dağıtım şirketlerinin rekabeti yok sayan ve maliyetinin birkaç katına ihale edilen yatırım bedelleriyle hukuksuz tahsilat yapılıyor” diye konuştu.
Şirketlerin, dağıtım bölgeleri özelinde yıllar bazında yatırım bedellerinin toplam elektrik faturalarının yüzde kaçına denk geldiğinin bilinmediğini, yatırım konusunda usulsüzlükler yaşandığını kaydeden Şevkin, doğal gaz dağıtım şirketleri için de benzer yatırım harcamalarına ait bulguların gizlendiğine vurgu yaptı.
“ŞİRKETLER, TEDAŞ’IN MALLARINI NASIL KİRAYA VERİR?”
Öte yandan sayıştayın son 2 yılda ısrarla vurguladığı gibi TEDAŞ’ın mallarından elektrik dağıtım şirketlerinin kira geliri almaya devam ettiğini ifade eden Şevkin, bu hususun da bu yılki raporlardan çıkarıldığını söyledi. Şirketlerin, mülkiyeti TEDAŞ’a ait taşınmazlar üzerinden kira geliri elde ettiğini, oysa elektrik dağıtım şirketlerinin bunları kiraya verme yetkisi olmadığını kaydeden Şevkin, “TEDAŞ’ın mülkü olan trafo merkezleri, aydınlatma ve nakil direkleri ile diğer taşınmazlar üzerindeki tasarruf yetkisi TEDAŞ’a aittir. Sözleşmelerde TEDAŞ ile firmalar arasında açıkça düzenlenmemiş bu hususta devreye girmesi gereken kurum EPDK iken, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da EPDK arabuluculuk görevini yerine getirmemiştir. EPDK’nın bu sorunu çözmemesi neticesinde ilgili elektrik dağıtım firmaları 2020 ve 2021’de ne kadar kira geliri elde etmiştir?” diye sordu.
Geçen yılki raporda kamu kurumlarının doğal gaz aboneliğinde şirketlere güvence bedeli ödemeye devam ettiğinin anlaşıldığını ancak bu sorunun çözülmediğini, akıbetinin bilinmediğini belirten Şevkin, “Kamu kurumlardan alacaklar riskli değilken, kamu kurumlarının doğalgaz aboneliğinde güvence bedeli ödememesi için EPDK düzenlemesi yapılmış mıdır? Sayıştay raporunda bu konu neden açığa kavuşturulmamıştır?” sorularını yöneltti.
“GELİR PAYLARI DEVLETE ZAMANINDA ÖDENMİYOR”
CHP’li Müzeyyen Şevkin, akaryakıt ve LPG dağıtım firmalarının tahsil ettikleri gelir paylarını devlete zamanında yatırmaması halinde bu tutarları takip ve tahsil edecek bir mevzuatın olmadığını, bu sorunun da geçen yılki sayıştay raporunda yer aldığını ancak yeni raporda bu mevzuat eksiğinin akıbetine dair bir ibare olmadığını belirtti. Şevkin, kamunun her geçen gün büyük zararlarla baş başa bırakılmaya devam ettiğini sözlerine ekledi.
