Polonya, Almanya, Sırbistan ve Türkiye’de ofisleri bulunan Belçika merkezli HEAL, Türkiye’ye ilişkin ‘Kronik Kömür Kirliliği Kümülatif Sağlık Etkileri Özel Raporu’nda, sadece Zonguldak, Çanakkale, Muğla ve İskenderun Körfezi’ndeki termik santrallerin neden olduğu sağlık yükünün Türkiye toplamının yüzde 40’ına karşılık geldiği vurgulandı.
EN KİRLİ SANTRALLER YATAĞAN VE SOMA
Rapordaki en kirli santraller sıralamasında ilk iki sırada Muğla’daki Yatağan ve Manisa’daki Soma santralleri aldı. Rapora göre; Yatağan’da, santralin işletmeye alındığı 1982 yılından bu yana 33 bin 129 erken ölüm yaşandı, 11 milyon iş günü kaybı oldu ve 709 milyar TL sağlık maliyeti oluştu. Soma’da ise 1982’den bu yana 20 bin 118 erken ölüm, 10 milyon iş günü kaybı, 72 milyon hasta geçirilen gün sayısı ve 802 milyar TL sağlık maliyeti görüldü. Raporda diğer santrallere ilişkin yer verilen tespitler ise şöyle:
Muğla Yeniköy: 23 bin 595 erken ölüm, 8 milyon iş günü kaybı, 55 milyon hasta geçirilen gün sayısı, 508 milyar TL sağlık maliyeti.
Kütahya Tunçbilek: 19 bin 926 erken ölüm, 6 milyon iş günü kaybı, 44 milyon hasta geçirilen gün sayısı, 505 milyar TL sağlık maliyeti.
Kütahya Seyitömer: 19 bin 107 erken ölüm, 6 milyon iş günü kaybı, 43 milyon hasta geçirilen gün sayısı, 490 milyar TL sağlık maliyeti.
Sivas Kangal: 18 bin 475 erken ölüm, 5 milyon iş günü kaybı, 40 milyon hasta geçirilen gün sayısı, 446 milyar TL sağlık maliyeti.
Kahramanmaraş Afşin-Elbistan: 16 bin 530 erken ölüm, 5 milyon iş günü kaybı, 35 milyon hasta geçirilen gün sayısı, 380 milyar TL sağlık maliyeti.
Muğla Kemerköy: 11 bin 600 erken ölüm, 4 milyon iş gücü kaybı, 29 milyon hasta geçirilen gün sayısı, 260 milyar TL sağlık maliyeti.
Ankara Çayırhan: 7 bin 909 erken ölüm, 2 milyon iş günü kaybı, 18 milyon hasta geçirilen gün sayısı, 208 milyar TL sağlık maliyeti.
Adana Sugözü İsken: 3 bin 839 erken ölüm, 1 milyon iş günü kaybı, 10 milyon hasta geçirilen gün sayısı, 110 milyar TL sağlık maliyeti.
SANTRALLER 196 BİN 91 ERKEN ÖLÜME SEBEP OLDU
Rapora göre; halen çalışır durumda olan bu kömür santralleri, toplamda 4,8 trilyon TL sağlık maliyetinin yanı sıra 196 bin 91 erken ölüme, 117 bin 661 erken doğuma, 1 milyon 247 bin çocukta bronşit vakasına, 118 bin 542 yetişkinde yeni kronik bronşit vakasına, 221 bin 26 hastane başvurusuna neden oldu.
'YAPILMASI PLANLANAN KÖMÜR SANTRALLERİ İPTAL EDİLSİN'
Raporda, HEAL’in politika yapıcılara yönelik önerilerine yer verildi. Öneriler şöyle:
- “Kömürden kademeli olarak çıkmak için net bir zaman çizelgesinin ve mevcut tesislerin kapatılacakları tarihlerin en geç 2030 olmak üzere belirlenmesi.
- Yapılması planlanan tüm kömür santrallerinin iptal edilmesi ve Hunutlu gibi santrallerin inşaatının durdurulması.
- Yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde sağlık ve kirlilik verileri konusunda şeffaflık sağlanması.
- Enerji üretimiyle ilgili her türlü karar ve önlem için sağlık etki değerlendirmesi yapılması.
- Madenlerde ve fabrikalarda çalışan binlerce insanın yanı sıra yerel toplulukların sağlığını da iyileştirecek alternatif iş kollarını teşvik etmek için adil geçiş benzeri mekanizmalar hazırlanması.
- Türkiye'deki sağlık ve tıbbi kuruluşlar ile bireylerin (hastalar gibi) temiz hava, sağlıklı enerji ve iklim değişikliğin etkilerinin azaltılması konularında aktif rol almalarının sağlanması için kapasitenin artırılması.”
'TÜRKİYE BİR AN ÖNCE BU YARIŞA KATILMALIDIR'
Raporda, HEAL Genel Müdür Yardımcısı Anne Stauffer’in “Onlarca yıldır devam eden kronik kömür sorunu, Türkiye için kirlilikten daha büyük bir sağlık faturası oluşturdu. 23 Avrupa ülkesi, birlik üyelerinin çoğunluğu kömürden çıkış tarihi belirlemiştir. Türkiye de toplum sağlığı için bir an önce bu yarışa katılmalıdır” açıklamasına da yer verildi.
'BU ÜÇ SANTRALİN EMEKLİYE AYRILMA ZAMANI GELDİ'
Türk Toraks Derneği Çevre Sorunları ve Akciğer Sağlığı Çalışma Grubu üyesi ve göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Sebahat Genç’in raporda aktarılan açıklaması da şöyle:
Muğla’da kömürlü termik santrallerin havaya, suya, toprağa, dolayısıyla bölge halkının sağlığına zararlı etkilerini yıllardır görmekteyiz. Bu konu uzun yıllardır gündemimizde ve çeşitli platformlarda dile getirilmekte. Yaklaşık 40 yıldır çalışan bu üç termik santralin artık emekliye ayrılma zamanı geldi. HEAL çalışması, Muğla bölgesinde kömürden çıkışın öncelik olması gerektiğini, yenilenebilir enerjiye hızlı ve adil dönüşüm yapmak zorunda olduğumuzu bir kez daha açıkça göstermiştir.
(ANKA)
