Yarbay Mustafa Kemal, neden savaşın kazanıldığı, düşmanın kaybettiği yerdeydi? Veya soru şöyle de olabiliriz: Mustafa Kemal’in Çanakkale’de işgalcilerle burun buruna gelmesi ve sonrasında oynadığı yaşamsal rol şansın, kaderin ya da rastlantıların sonucu muydu?
Mustafa Kemal, Trablusgarp’a çıkan İtalyanlara karşı başarılı savunma savaşlarına girdi. Binbaşı rütbesini burada aldı. “Dön” emri üzerine 24 Ekim 1912’de yolculuğa başladı. Yaşanan faciayı, Bulgarların Çatalca önlerine kadar geldiğini, doğduğu kent Selanik’in elden çıktığını, annesi ve kızkardeşinin göç etmek zorunda kaldıklarını da yolculuğu sırasında uğranan limanlarda öğrendi.
HAREKÂT ŞUBE MÜDÜRÜ
Binbaşı Mustafa Kemal, 25 Kasım 1912’de Bolayır’daki Akdeniz Boğazı Kuvayı Mürettebesi’ne harekat şube müdürü olarak atandı. Adı sonradan Bolayır Kolordusu olarak değiştirilen bu kuvvetin komutanı Fahri Paşa, Kurmay Başkanı ise Manastır Askeri Lisesi’nden beri Mustafa Kemal’in yakın arkadaşı olan Kurmay Binbaşı Fethi Okyar’dı. Karargâhları Haşmet Bey’in çiftlik binasıydı. Bolayır Kolordusu’nun önemli bir görevi vardı: Osmanlı’nın kapısı sayılan Çanakkale Boğazı ile Gelibolu Yarımadası’nı korumak. Mustafa Kemal, stratejik bir bölge olan Bolayır’da on bir ay görev yaptı. Askeri açıdan bir çarpışmanın yaşanmadığı bu dönemde, Mustafa Kemal arkadaşlarıyla birlikte Çanakkale Boğazı’nı askeri açıdan ayrıntılı olarak inceleme zamanı buldu.
İNGİLİZLER GERİ ÇEKİLİYOR
Bolayır’dan Sofya’ya askeri ataşe olarak atandı. Kapıya dayanmış büyük savaşta hem Bulgaristan’ın hem de çevre ülkelerin tavırlarının, savaşta nasıl hareket edeceklerinin istihbaratını yapıp analizlerini raporlaştırdı. Yarbay rütbesi aldığında, bu kez Çanakkale’de aktif görev üstlenmek istedi. Zor da olsa 19. Tümen Komutanlığı’na atandı. Tümenin bir kısmı Biga’da, bir kısmı yoldaydı. Görevi, bu dağınık ve eğitimsiz ihtiyat tümenini savaşa hazırlamaktı. Zaten dünyanın ilk anfibi çıkarmasına da artık sayılı günler kalmıştı. Deniz savaşında istediğini bulamayan İngilizler, 18 Mart’ta ağır kayıp vererek geri çekildiler. Ama küçük bir toprak parçasında yüz binlerce askerin burun buruna geleceği kara savaşının başlamasına 37 gün kalmıştı. Acaba düşman birliklerinin ağırlıklı güçleri Gelibolu’ya nereden asker çıkaracaktı, şaşırtma taktikleri ne olacaktı? Mustafa Kemal daha iki yıl önce Bolayır’da kolordunun harekât şube müdürüydü.
VE CONKBAYIRI...
Gelibolu’yu karış karış dolaşmış, her taşın altına bakmış, her tepenin üzerinde savunma yöntemlerinin analizini yapmıştı. Sonunda 25 Nisan sabahı o büyük çıkarma başladı. İhtiyat kuvveti komutanı olmasına karşın, Anzak kolordusunun çıkarma yapıp ilerlediği Conkbayırı’ndaydı. Bu, saldırgan birlikler için kötülerin en kötüsü, vatanını savunanlar için olacakların en iyisiydi. Savaşın kazanıldığı, düşmanın kaybettiği yerdeydi Mustafa Kemal. İkircikli olmayan, kesin ve kararlı emirleriyle her şeyi tersyüz etti. Çanakkale’deki Yarbay Mustafa Kemal’i, savaşın sonunda dünyanın tanıyacağı Mustafa Kemal Paşa yapan şey ne rastlantı ne şans ne de kaderdi. O’nun tek dayanağı, Bolayır’dayken kazanmış olduğu bilgi ve deneyimdi.
