Rusya ve Ukrayna savaşının etkisiyle rekor üstüne rekor kıran doğal gaz fiyatları nedeniyle tarihi zararla karşı karşıya kalan BOTAŞ, bu yıl düşen fiyatlara karşın yaralarını sarmakta zorlanıyor.
Hazine’den, doğal gazdaki sübvansiyonlar nedeniyle sürekli "görevlendirme" adı altında sermaye aktarılan BOTAŞ; süreç analizi, takvimlendirme ve öngörü yoksunluğu nedeniyle milyonlarca dolarlık zararla karşı karşıya kaldı.
Halk TV’den Olcay Aydilek’in haberine göre zararın kaynağı, Edirne’nin Keşan ilçesi sınırları içinde bulunan Saros körfezindeki Sazlıdere mevkiinde konuşlandırılan yüzer doğal gaz depolama ve gazlaştırma ünitesi (FSRU) oldu.
Hindistan merkezli Swan Energy'e ait olan ve bu şirketten kiralanan Vasant isimli dev gemi, marinetraffic.com sitesindeki erişime açık bilgilere göre ocak ayı ortasında BOTAŞ’ın kontrolüne geçti.
Gemi, 17 Şubat 2023 tarihinde, 2020 yılında projesine başlanan Saros FSRU tesislerine demirledi ve sistem bağlantı çalışmaları başladı.
LİSANS GEREKLİ
Bu geminin ticari olarak kullanılmaya başlanması için Enerji Piyasası DÜzenleme Kurumu'ndan (EPDK) depolama lisansı alınması gerekiyordu. Bu süreçte bazı pürüz çıktı.
EPDK’nın internet sitesinde yer alan bilgiye göre BOTAŞ, sıvılaştırılmış doğal gazı (LNG) gazlaştırarak sisteme verecek gemi için depolama lisansını 6 Nisan 2023 tarihinde alabildi. Bu durum geminin Saros’taki kıyı tesislerine ulaştıktan sonra en az 48 gün süreyle lisansı bulunmadığı için âtıl kalması sonucunu doğurdu.
250 BİN DOLAR
Vasant FSRU’nun günlük kira bedeli, denizcilik sektörünün saygın uluslararası haber sitelerinde günlük 250 bin dolar olarak belirtildi. Geminin âtıl kaldığı, eş deyişle kullanılmadığı 48 günlük süre boyunca BOTAŞ’ın ödeyeceği brüt kira bedeli 12 milyon dolar olarak hesaplandı.
BOTAŞ, yıl başından bu yana büyük ölçekli sanayiye ve elektrik üreten santrallara sattığı doğal gazın tarifelerinde düzenli olarak indirim yaptı.
Ancak, Eylül 2022'den bu yana konut ve küçük ölçekli sanayide, belirgin şekilde gerileyen doğal gaz maliyetlerine karşın herhangi bir indirim söz konusu olmadı.
Sektör uzmanları, BOTAŞ’ın Saros FSRU için geciken lisansından kaynaklı gündeme gelen zararına işaret ederek, "BOTAŞ, böyle bir zararla karşı karşıya kalmasaydı vatandaşa belki tarifede indirim yapabilirdi" dedi.
LİSANS NEDEN GECİKTİ?
BOTAŞ’ın, Saros’taki tesisi için depolama lisansının gecikme nedenine ilişkin herhangi bir resmi açıklama henüz yapılmadı.
EPDK’dan alınacak depolama lisansının zorlu bir prosedürü bulunuyor. Bu süreçteki en kritik aşamayı, EPDK tarafından başvuruya konu yer hakkında Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Yönetmeliği uyarınca Genelkurmay Başkanlığı’ndan alınacak "görüş" oluşturuyor.
Doğal gaz piyasası mevzuatı uyarınca bu görüşün olumsuz olması halinde, lisans başvurusunun EPDK kararıyla reddedilmesi gerekiyor. EPDK’nın aynı yere başka başvuru olup olmadığını görmek için depolama başvurusunu 15 gün süreyle de resmi sitesinde ilan etmesi gerekiyor.
Konuya yakın kaynaklar, depolama lisansındaki gecikmenin bu nedenlerden kaynaklanmış olabileceğini belirtti. Kaynaklar, BOTAŞ’ın lisanslama sürecine ilişkin planlamayı ve girişimleri FSRU gemisi gelmeden önce yapmış olmasının önemine dikkat çekerek, "Bu aşamalar zamanında tamamlansaydı söz konusu gecikme ve bundan kaynaklı zarar önlenebilirdi" görüşünü dile getirdi.