Bir dezenformasyonun anatomisi

İBB’nin 13 Mart tarihli Meclis oturumu ilginç anlara sahne oldu. İBB Meclisi AKP Grup Başkanvekili Tevfik Göksu’nun konuşmasından sonra sıra Millet İttifakı üyelerine geçince, bir anda iktidarın meclis üyeleri sıraları terk etti. Hem de gündemin en sıcak konusu deprem olmasına rağmen.

Ancak mesele bununla da kalmadı. Göksu bir video izletti. Göksu, aynı videoyu CNN Türk’te Ahmet Hakan Coşkun’un sunduğu Tarafsız Bölge programında da izletti. Ve, tartışmalara yol açtı. Aslında tartışılacak çok bir şey yoktu. Çünkü video montajlanmıştı.

Sözcü’den Özel Güvemli’nin haberine göre CHP montajlanmış video ile algı oluşturulduğu için “özür” istedi. AKP’liler ise “Evet çok doğru olmamış, siyaseten etik değil. Ama özürlük bir durum yok. Çünkü kasten yapılmış bir mesele değildi.” dediler.

İzletilen videoda İmamoğlu’nun iki yayını birleştirilmişti. İlk kesitte İmamoğlu 2019 seçimlerinden önce BabalaTV’ye katılmış, deprem meselesi ne kadar sürede çözülür, diye sorulduğunuda “5 yıl” cevabını veriyor. (10.56’dan itibaren https://www.youtube.com/watch?v=7fsqhPuL7fQ)

Arkasından gelen görüntü 9 Şubat 2023 tarihli. İmamoğlu’nun da TV100’de Uğur Dündar ile yaptığı Deprem Özel yayını. Paylaşılan görüntüye göre bu sefer İmamoğlu deprem sorununu çözmek için “5 yıl” yerine “100 yıl gerekiyor” diyor. Ardında da “Curb Your Enthusiam” dizisinin ünlü müziği giriyor. Tabii video da iktidara yakın troll hesaplar tarafından çokça paylaşıldı.

Ancak videonun tamamı izlendiğinde İmamoğlu iktidarı eleştirmiş. “20 yıldır yapılan hızla hareket edersek İstanbul’un sorununu çözmek için bize 100 yıl lazım 100 yıl sonra İstanbul zaten şu anki binalar eskiyecek.” demiş. (56.39’dan itibaren https://www.youtube.com/watch?v=sdFW5JTCIrQ)

Buna rağmen AKP’liler özür dilemeyeceklerini söylüyor.

Pelikan Havada

Videoya ilk kez Pelikan Grubu’nun resmi kuruluşu Bosphorus Global’e ait hesaplara bakarken denk gelmiştim.

Pelikancılar, başını Hilal Kâplan ve Süheyb Öğüt’ün çektiği, Berat Albayrak, ağabeyi Serhat Albayrak (Sabah ve A Haber’in dahil olduğu Turkuvaz Medya’nın başındaki isim) ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun’a yakın bir yapılanma. Son yazımda da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söylemlerine etkilerini yazmıştım. (https://www.krttv.com.tr/pelikan-mi-erdogandan-cikar-erdogan-mi-pelikandan)

Twitter’da Bosphorus Global’e ait olan “Günün Yalanları” isimli bir hesabı var. Bu hesap kağıt üzerinde içeriği yanlış olan haberlerin “doğrusunu” yazıyor, haberleri “teyit” ediyor. Ancak “teyit” edilen haberler genellikle iktidar karşıtı haberlerin yalanlanması üzerine. (https://twitter.com/gununyalanlari/status/1634201574993022977)

Yani yalan haberleri “ifşa” etmekle görevli hesap bu videoyu paylaşarak aslında doğrudan yanlış bilgi yayıyor. Unutmaması gereken başka bir konu da Bosphorus Global’de genel koordinatörlük yapmış ve eski Sabah yazarı olan İdris Kardaş’ın şu an İletişim Başkanlığı’ndaki Dezenformasyon ile Mücadele Merkezi’nin başında olduğu...

Peki video ilk kimden çıktı? Birçok kişinin videoyu aldığı Pelikancıların “Günün Yalanları” hesabının Twitter’da videoyu 10 Mart’ta Saat 17.36’da paylaştığı görülüyor.

Ebabil Bir Kuştur...

Biraz daha bakınca “Ebabil Harekatı” isimli hesabın da videoyu aynı gün 20 dakika önce paylaşıma soktuğu görülüyor. İsim tanıdık geldi mi?

Tanıştıralım; uygun görüldüğü takdirde müstakbel Cumhurbaşkanı yardımcımız. pic.twitter.com/ADWcih0LEs

— Ebabil Harekâtı (@EbabilHarekati) March 10, 2023

CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, uzun uzun “Ebabil Harekatı”nın İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun özel troll ordusu olduğunu anlatmıştı. Başındaki isim olarak Emin Şen’i göstermiş ve aldığı ihaleleri anlatmıştı. O sırada İçişleri Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde Emin Şen “Müşavir” görevinde gözüküyordu. Sonra sayfa erişime kapatılmış, ardından Emin Şen’in görevine “Bakan Danışmanı” yazılmıştı.

Ancak montajlı İmamoğlu videosunda dikkat çeken başka bir konu var. O da videonun üzerindeki “Manshet Haber” logosu. Bu hesabın da YouTube (https://www.youtube.com/shorts/xi2jWLbs08w) ve Instagram’da (https://www.instagram.com/manshethaber/) 2 hesabı var.

Dezenformatif Hesabın Muharrem İnce Merakı

Anlaşılan nispeten yeni bir hesap. Çünkü bu yazı yazılırken Instagram hesabında daha 13 paylaşım varken, YouTube hesabında 27 video paylaşılmıştı. En eski video 3 hafta öncesine aitti. İki hesabında takipçi sayısı 500 ila 665’ti. Paylaşılan haberler de ilginç. Biraz Erdoğan, biraz Millet İttifakı, biraz Erdoğan var. Muhalif gözüken haberler var. Ancak en fazla Muharrem İnce var. Başka kimse yok. Erkan Baş var ama Devlet Bahçeli yok mesela.

Ne hesaplar ne de “Manshet Haber” üzerine daha fazla bilgiye ulaşamadım internette.

Yani Muharrem İnce’nin videolarını diğer siyasilerden daha çok paylaşan bir hesap bu görüntüyü diğerlerinden önce paylaşıyor. Her nasılsa önce Soylu’nun trolleri olduğu iddia edilen “Ebabil Harekatı” bu hesabı fark edip Twitter’a taşıyor. Üzerine Pelikancılar videonun geniş kitlelere yayılmasını sağlıyor.

İktidar Medyası ve Dezenformasyon

İşin ilginç yanı bu video kopyalanmıyor sadece. Pelikancıların diğer hesapları kendi versiyonlarını da montajlıyorlar. Yukarıda bahsedilen “Manshet Haber” logosu olmadan, farklı formatlarda...

“Sanki” bir yerden talimat gelmiş gibi İmamoğlu’nun konuştuğu yerler hep aynı yerden kesilmiş. Aynı yerden birleştirilmiş. Aynı yerler atılmış. Hiçbirinde İmamoğlu’nun AKP iktidarına atıfta bulunduğu “ “20 yıldır yapılan hızla hareket edersek” vurgusu yok.

Sabah, Haber7, Ensonhaber.com gibi iktidara yakın haber siteleri de montajlı manipülatif görüntüleri dolaşıma sokuyor. Bunların da zaten Pelikancılar ve Fahrettin Altun ile ilişkisinin anlatılmasına gerek yok.