Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, 5 Nisan 2020 tarihinden 13 Nisan 2020 tarihine kadar "Toplam vaka sayısının toplam ölüm sayısına yüzdesi" kısmının sabit bir orana denk düşerek sürekli 0,021 olarak gerçekleştiği tartışmalarına yanıt verdi.
Kara’ya göre vaka sayısı arttıkça, büyük dalgalanmalar yaşanmadığı sürece, ölüm oranı vaka sayısının büyüklüğü ve ölüm artış hızının sabit kaldığı sürece 0.021 oranının da sabit kalacağını açıkladı.
Türkiye’de koronavirüsten can veren insan sayısının toplam vaka sayısına oranına ilişkin tablo da hazırlayan Kara, esas önemli olanın “mortalite” (Ölüm) oranı olduğunu vurguladı.
KOCA DA YANITLADI
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye'de koronavirüs vaka ve ölüm oranlarının 0.021 çıkması üzerine ortaya atılan iddialara yanıt verdi.
Koca, "Sosyal medyada çok yayılan 0.021 oranından bahsediliyor. Türkiye'de vaka artış ve ölüm artış hızının bir duraklamaya girmesinden dolayı oran ikili rakam olunca birbirine çok yakın çıkıyor" dedi.
Evrim Ağacı grubu ise koronavirüsün öldürücülük oranının yüzde 2 civarında olduğunu belirterek vaka/ölüm oranlarında ondalıklı değer vermenin yanıltıcı olduğunu vurguladı. Evrim Ağacı'nın konuyla ilgili Twitter hesabında bilgilendirici bir zincir oluşturdu:
*Bu tarz paylaşımlarla ilgili ufak bir açıklama yapmak isteriz.
Öldürücülük oranı %2, yani 0.02 civarında olduğu bilinen bir hastalık için % yerine ondalıklı değer vermek birazcık art niyetli ve yanıltıcı, en iyi ihtimalle ise bariz bir hata olarak görülebilir.
İnceleyelim.
*Öncelikle, eğer 5 Nisan-13 Nisan verilerini ondalıklı formdan çıkarıp, % değerine çevirecek olursak (yani 100 ile çarpacak olursak), karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor.
Daha bu evrede bile yukarıdaki grafiğin şaşırtıcılığı bir anda kayboluyor.
*Zaten SARS-CoV-2'nin öldürücülüğünün %2 civarında olduğunu epeydir biliyoruz. Dolayısıyla bu civarda seyretmesi o kadar da şaşırtıcı değil.
Bunu salgın başından beri grafiğe dökecek olursak, karşımıza şöyle bir "ölüm oranı değişimi grafiği" çıkıyor.
Pek bir anormallik yok.
*Ama diğer ülkelerle kıyaslayarak bunu daha iyi görebiliriz.
100. vakadan sonrası için, başından beri takip ettiğimiz birkaç ülkeyle birlikte yapalım.
Görülebileceği üzere, farklı ülkelerde farklı dinamikler olsa da, ölüm oranı sadece Türkiye'de kısmen sabit değil.
*Ölüm oranının zaman içinde nasıl değiştiği bilgisi, salgının ciddileşme düzeyine yönelik veri hatlarından birini gösteriyor.
Örneğin yukarıdaki grafikte İtalya, Fransa, İngiltere ve İspanya'da öldürücülük oranları zamanla artıyor. Ancak bu, 100. vakadan sonraki 28. güne kadar.
*Türkiye'nin olduğu nokta ile sınırlandırmayıp, tüm gidişata bakarsak, böyle bir tablo çıkıyor.
Daha dar zaman aralıklarında sabit gibi gözüken ölüm oranları, zamanla değişebiliyor.
Bu nedenle rehavete ASLA kapılmamalıyız! Daha bu iş bitmedi, başındayız!
*Verileri tek boyutlu olarak incelemek ve tekil verilerden büyük yargılara varmak bizi yanıltır. Hele hele komplo teorilerini gerçek gibi değerlendirip, Dünya görüşümüzü buna göre şekillendirirsek daha da büyük hataya düşeriz.
Lütfen bunlara dikkat edelim.