Sayıştay 2020 yılında 30 büyükşehir belediyesi, 17 büyükşehir bağlı idaresi, 21 il belediyesi, 13 ilçe belediyesi ve 33 mahalli idare şirketi denetledi.
Söz konusu kurumlara dair tespitleri ayrı ayrı olarak 2021 yılının sonunda Sayıştay’ın web sitesinde yayınlanacak.
Sayıştay’ın belediyelerde yaptığı denetimlerin sonucunda ortaya çıkan genel sorunlar ve usulsüzlükler ise Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu’nda yer aldı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan raporda göre, yerel yönetimlerle ilgili şu tespitler yer aldı:
BEDELSİZ TAHSİS: Denetimlerde bazı belediyelere ait taşınmazların mevzuatta öngörülen istisnai koşullar oluşmaksızın; vakıf ve derneklere, spor kulüplerine, belediye şirketlerine, elektrik şirketlerine ve gerçek kişilere bedelsiz kullandırıldığı tespit edildi.
ARAÇ UYARISI: Sivil toplum kuruluşlarının düzenlediği çeşitli organizasyonlar için belediyelere ait olan veya belediyelerce kiralanan otobüs, minibüs gibi araçların bedelsiz tahsis edildiği, bu kurumlara sunulan hizmetlere indirim uygulandığı ve muhtelif ayni yardımlar yapıldığı tespit edildi.
TOPLU TAŞIMA: Bazı belediyeler toplu taşıma hizmetlerini ihale yapmadan üçüncü kişilere verdi. İhale yapılan yerlerde de sözleşmelerde bir geçerlilik süresi öngörülmedi.
BORÇLAR: Denetimlerde bazı belediyelerde kanunda belirlenmiş borçlanma limitlerine uyulmadığı ve iç borçlanma için belirlenen limitin aşılmasına rağmen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan izin alınmadığı tespit edildi.
ATIK TOPLAMA: Ambalaj atıklarının toplanması için imtiyaz hakkının ihale düzenlenmeksizin ve gelir elde edilmeksizin şirketlere devredildi.
İŞLETME VERGİLERİ: Bazı belediyelerde çevre temizlik, ilan, reklam ve eğlence vergisi tahsilatı yapılmıyor. Tatil günlerinde çalışmaları izne bağlı olan işletmelerin harç ödemeden faaliyetlerine devam edilmesine göz yumuluyor. Elektrik ve doğalgaz dağıtımı yapan kuruluşlar, bazı belediyelere ödemeleri gereken tüketim vergisi ödemiyor.
EMLAK VERGİSİ: Emlak vergisi tahsilatında mevzuat hükümlerine uyulmuyor. Bina sınıfları hatalı belirlenirken, bina vergisi ödemesi gereken yerlerden arsa vergisi alınıyor. İndirimli emlak vergisinden faydalanan yapılar denetlenmiyor, vergilerin hesaplanmasında doğru ölçüm yapılmıyor. İş yerlerinden emlak vergisi tahakkuku meskenmiş gibi yapılıyor. Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi olmayan binalardan emlak vergisi alınmıyor.
OTOPARK: Mevzuata aykırı olarak ilçe belediyeleri büyükşehir belediye meclis kararı olmaksızın otopark işletiyor. Bazı belediyelerde otopark hesabından toplanan bedeller amacı dışında kullanılıyor. İlçe belediyeleri tahsil edilmesi gereken otopark ücretlerini tahsil etmiyor veya tahsil ettiklerini büyükşehir belediyesine göndermiyor. Bazı büyükşehir belediyeleri de ilçelere otopark gelirlerinden pay vermiyor.
GECEKONDU: Fon gelirleri belediyelerce amacı dışında kullanılıyor. Hazine’ye ait taşınmazların satış bedellerinden tahsil edilen yüzde 10’luk gelirin takibi de belediyeler tarafından yapılmıyor.
ALT YAPI GELİRLERİ: Denetimlerde bazı belediyelerin sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerece ilişkin geçiş hakkı ücretlerinin takip ve tahsil edilmediği ve ücretlerin ilçe belediyesi tarafından tahsil edilmesi gerekirken büyükşehir belediyesi tarafından tahsil edildiği tespit edildi.