Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) ve İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu, dünyanın hemen her yerinden 500’den fazla belediye başkanının katılımıyla 11’ncisi gerçekleştirilen “Bloomberg CityLab 2024 Zirvesi”ne davetli olarak, Meksika’nın başkenti Mexico City’e gitti. İmamoğlu, zirvenin, “Demokrasiyi Savunurken” başlıklı oturumuna konuşmacı olarak katıldı. İmamoğlu, oturumda, Bloomberg Philanthropies'de Kamu İnovasyon lideri olarak görev yapan James Anderson’un sorularını yanıtladı.
Anderson’un İmamoğlu’na soruları ve İBB Başkanı’nın bu sorulara verdiği yanıtlar şöyle oldu:
- Askıda Fatura nedir ve neyi başarmayı amaçlar?
“Askıda Fatura platformumuz, vatandaşların vatandaşlara yardım ettiği, dayanışma belediyeciliğimizin özünü temsil ediyor. Pandeminin ilk yılında hayata geçirilen platform, İstanbul'daki hanelerin yüzde 25’inin elektrik faturalarını ödeyemedikleri için sosyal yardım başvurusunda bulunmasıyla başladı. Şehir, sosyal yardım bütçesini üç katına çıkardı, ancak yine de talebi karşılayamadı. Bu yüzden, eski bir geleneğe döndük ve insanların birbirlerine yardım etmelerine yardımcı olduk. Belediye, ihtiyaç sahiplerini belirlemek için kaynaklarını kullandı ve hane geliri 100 doların altında olan aileleri belirledi. Faturalarını yüklediler ve bağışçılar bu faturaları karşıladı. Hem bağışçılar hem de alıcılar anonimdi. Bağışlar, doğrudan alıcının faturasına ulaştı ve yüzde 100 şeffaflık sağlandı. Bu, bireyler arası dayanışma eylemi, basit ve etkili. İnsanların, ihtiyacı olan komşuları için fazladan bir somun ekmek için ödeme yaptığı, ‘askıda ekmek’ adlı eski bir Anadolu geleneğini yansıtıyor.”
“Bu platformun esnekliği, beklentilerimizi aştı. Küçük çocuğu olan anneler, öğrenciler ve deprem mağdurları gibi hassas gruplara yönelik nakit desteğini de içerecek şekilde gelişti.
Bugün itibarıyla, bu sistem üzerinden, toplam değeri neredeyse 15 milyon dolara ulaşan 440 binin üzerinde para akışı sağlandı ve 250 binden fazla ihtiyaç sahibi, destek paketi aldı. Hem bağışlar hem de bekleyen talepler, tam şeffaflık içinde çevrimiçi olarak görülebiliyor. Dahası; Türkiye genelinde 35 şehir, bu modeli benimsedi. Askıda Fatura’nın ‘Küresel Belediye Başkanları Yarışması'nda ödül almasından gurur duymaktayız. Teşekkürler Bloomberg. Şimdi, Bloomberg'in ‘Fikir Değişim Programı’ kapsamında, Askıda Fatura’yı, dünyanın dört bir yanındaki şehirlere ulaştırmayı hedefliyoruz.”
“Sorunuzun ikinci kısmına gelecek olursak: Neyi başarmayı amaçlıyoruz? Bu projenin iki nedenden dolayı çok önemli olduğuna inanıyorum. Birincisi; değişen ihtiyaçlara uyum sağlayan esnek bir model ile artan kent yoksulluğunu ele alıyor. İkincisi; otoriter popülizmin aşındırmaya çalıştığı toplumsal bağları yeniden inşa ediyor. Kriz döneminde başladığımız uygulama, ortaya; ideoloji, din veya cinsiyet ayrımlarını reddeden güçlü bir topluluk ruhu çıkardı. İstanbul'da, bir şehir yönetiminin en çok ihtiyaç duyulan anlarda şehir sakinleri arasında empati köprüsü kurabileceğini kanıtladık.”
- “İstanbul Modeli”, kentteki önceliklerinize ve eylemlerinize nasıl rehberlik ediyor?
“İstanbul Modeli, üç temel ilke üzerine kuruldu; dayanışma, kalkınma ve refah. Bu ilkeler, uyguladığımız her politikaya rehberlik eder. İlk ilkemiz dayanışma. İstanbul Modeli ile şehir yönetimi ve 32 belediye şirketi, kent sakinlerinin ihtiyaçlarına öncelik vermektedir. Bu yaklaşım; göç, yoksulluk ve eşitsizlik gibi karmaşık sorunlarla mücadele ederken yaratıcı, adil ve yeşil bir şehir inşa eder. Dayanışma ilkesi aynı zamanda Askıda Fatura platformu gibi vatandaş platformlarının kolaylaştırılması anlamına da geliyor. Modelin ikinci ilkesi ise kalkınma. Odak noktamız, eşitlikçi ve akıllı kentleşme. Metro hatlarını uzatmak, otobüs ve deniz hatlarını iyileştirmek ve yetersiz hizmet alan bölgelere hareketlilik getirmek için önemli yatırımlar yaptık. Ayrıca yeşil alanları genişleterek, herkesin doğaya erişimini sağlıyoruz. Halihazırda 6 şehir ormanı da dahil olmak üzere, toplam 13 milyon metrekare yeşil alan açtık. Şehirler için, ifade ve örgütlenme özgürlüğünün sembolü olan 22 yeni kamusal meydan yarattık.”
“İstanbul Modeli’nin üçüncü ilkesi ise refah. Politikalarımızla, tüm kent sakinlerinin gelişmiş toplu taşıma, kültürel mekanlara erişim, kadınlara ve gençlere yönelik fırsatlar gibi farklı yollarla kent yaşamından faydalanmalarını sağlıyoruz. 4 yaşından küçük çocuğu olan anneler, toplu taşıma araçlarından ücretsiz olarak yararlanıyorlar: Şimdiye dek, yaklaşık 700 bin anne, çocuklarını okula veya göreve geldiğimiz 2019 yılından bu yana açılan 104 kreşten birine götürmek için, 160 milyon yolculuk yaptı. Son 4 yılda, yaklaşık 300 bin öğrenciye burs verdik. Bu yıl, 100 bin öğrenciye daha burs sağlamayı planlıyoruz. Bu gibi politikalar ve uygulamalar aracılığıyla hedefimiz, ekonomik zorluk dönemlerinde aşırı yoksulluğu ele almaktır. Aynı zamanda, genç girişimcileri ve ‘startup’ları destekleyecek farklı programlarımız da bulunuyor. Yaklaşımımızın her aşamasında gözetilen bir son bir husus da vatandaşların karar alma süreçlerine katılımıdır. Bunun en iyi örneklerinden biri, İstanbul'un bütçesinin bir kısmını, vatandaşlarla birlikte hazırladığımız ‘Bütçe Senin’ girişimimiz. Vatandaşların e-yönetim ve karar alma süreçlerine katılımını artırmak için, 'İstanbul Senin' adını verdiğimiz bir süper uygulama da kullanıyoruz. Kullanıcılar, tek bir kullanıcı adı ve şifre ile 90'dan fazla uygulamaya erişebiliyor. Şimdiye kadar 5,2 milyon kullanıcı, hayatlarını etkileyen kararlarla ilgili görüşlerini paylaşabildikleri bu uygulamayı indirdi. Bu geniş istişareler, toplumun nabzını tutmamızı, beklentilerini anlamamızı ve bunlara yanıt vermemizi sağlıyor. Özetle; İstanbul Modeli; kimsenin geride bırakılmadığı, kapsayıcı ve insan merkezli bir şehir inşa etmekte rehberimiz.
- Demokrasinin ve küresel barışın tehdit altında olduğu bir dünyada, şehir liderliği nasıl kritik bir fark yaratabilir?
“Günümüzün otoriter politikacıları, artık çok iyi bilinen bir oyunu oynuyorlar. Toplumsal bölünmeleri istismar ediyor, demokratik kurumların altını boşaltıyor ve muhalefeti susturuyorlar. Bu oyun, sadece ulusal sınırlar içinde oynanmıyor. Dış düşmanlar yaratarak ve uluslararası çatışmaları körükleyerek, güç üzerindeki kontrollerini sağlamlaştırmayı hedefliyorlar. İstanbul’un bugün yüzleştiği zorlukların nedeni, sadece ülkede gittikçe artan otoriter sistem değil, otoriter liderlerin bölgesinde yayılmış olması. Suriye’deki iç savaş, 12 milyon insanı yerinden etti ve bu insanların çoğu Türkiye’ye sığındı. Ukrayna’daki ve Gazze’deki savaşlar, bölgede milyonlarca insanın yerinden edilmesine yol açarak, insani krizleri daha da derinleştirdi. Suriyeliler, Ukraynalılar ve diğerleri, sığınacak yer ararken, İstanbul, bir kez daha yaşanan insani krizin ön cephesinde. Oysa bu kriz, İstanbul ve Türkiye’nin tek başına omuzlayamayacağı kadar büyük. Şehirler, göç ve mülteci krizinden doğrudan etkilenmektedir. Ancak küresel politikaların şekillendirilmesindeki rolleri çok sınırlıdır. Bu nedenle belediye başkanları, karar alma sürecini etkilemek için daha fazla iş birliği yapmalıdır”
“İnsan hakları ve adalete inanıyorsak, insani krizler nerede yaşanırsa yaşansın, aynı kararlılıkla tepki göstermemiz gerekmektedir. Ne yazık ki, her zaman aynı kararlılıkla tepki gösterilmemektedir. Ve bu yüzden, liberal demokrasi zemin kaybediyor ve pek çok insan, küresel sistemin kendisini yüzüstü bıraktığını düşünüyor. Siyasi partimin ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, ulusal liderleri, 'Millet hayatı tehlikeye girmedikçe, çıkarılan savaş savaş değil, cinayettir' diye uyarmıştır. Onun herkesçe bilinen 'Yurtta Sulh, Cihanda Sulh' sözü, benim için hala yol gösterici bir ilkedir. Demokrasi ve küresel barışın tehdit altında olduğu bir dünyada, şehir liderleri seslerini duyurmalı, barış ve iş birliği için inisiyatif almalıdır. Biz, İstanbul ve ötesinde, tam da bunu yapıyoruz.”
“2021 yılında, 23 şehir ile Balkanlar’da, bölgesel bir şehir ağı başlattık. ‘B40’ adını verdiğimiz bu ağ, şu anda 65 şehir için bir iş birliği ve diyalog platformu niteliğindedir. Aralık ayında, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’nın önde gelen şehirlerinin belediye başkanları ile İstanbul’da buluşarak, çatışma kaynaklarını nasıl ele alabileceğimizi, barış ve iş birliği temelinde herkes için nasıl daha iyi bir gelecek inşa edebileceğimizi konuşacağız. Karadeniz’e kıyısı olan şehirler arasında da benzer şekilde inisiyatif almayı planlamaktayız. Tüm bu girişimlerde, bahsetmiş olduğum İstanbul Modeli sayesinde, kendi ülkemizde otoriter popülizm ile nasıl mücadele ettiğimiz konusundaki deneyimlerimizi paylaşıyoruz. Bence, şehir liderlerinin barışı ve demokrasiyi savunmak için kritik bir fark yaratabileceği nokta burasıdır. Çünkü barış yoksa, demokrasi de yoktur.”
- Burada bulunan ve birçoğu küresel demokrasi krizine odaklanmış olan belediye başkanları ve yenilikçilere tavsiyeniz nedir?
“Küresel demokrasi krizini ele almak için, liberal ve sosyal demokrasilerin geleneksel yaklaşımlarının ötesine geçmeliyiz. İnsanları, gerçekten siyasetin merkezine yerleştiren, yeni bir vizyona, yıpranmamış bir dile ve yenilikçi bir liderliğe ihtiyacımız var. Ben, bu yaklaşımı, ‘demokratik halkçılık’ olarak adlandırıyorum. Yani kötü bir üne sahip olan popülizmin yeniden tanımlanması. Bu liderlik biçimi, bölünme ve eşitsizlik yerine kapsayıcılığı, adaleti ve tüm gruplara saygıyı vurguluyor. Otoriter popülistler, toplumsal bölünmeleri ve eşitsizliği istismar ederek büyüyorlar. Bizim yaklaşımımız ise, adaleti teşvik eden sistemler inşa etmek olmalı. Toplum dışına itilen grupların saygı gördüğü ve tanındığı, kaynakların ve fırsatların adil bir şekilde yeniden dağıtıldığı sistemler oluşturmalıyız.”
“İşte bu nedenle, ‘3R’ sloganını benimsiyorum: Saygı duy (respect), tanı (recognize) ve yeniden dağıt (redistribute). Dayanışma, kalkınma ve refaha odaklanarak, demokrasinin sadece hayatta kaldığı değil, aynı zamanda geliştiği şehirler ve nihayetinde toplumlar yaratabiliriz. Bu yüzyılın, şehirler yüzyılı olacağına inanıyorum. Şehirler, en acil küresel sorunlara çözüm bulmak için en uygun yerlerdir. Şehirler, demokrasiyi savunmak ve güçlendirmek için en uygun yerlerdir. Ve belediye başkanları olarak biz, bu sorumluluğu üstlenmeli ve hem yurtta hem dünyada daha iyi yarınlar için değişimin öncüleri olmalıyız. Tam da bu yüzden aranıza katılmaya geldim. Davetiniz için teşekkür ederim.”
İmamoğlu, 14 Ekim’de geldiği Mexico City’de Türkiye Cumhuriyeti Meksika Büyükelçisi Murat Salim Esenli tarafından havaalanında karşılandı. Mexico City’de ilk olarak, ülkemizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün heykelinin bulunduğu alanı ziyaret eden İmamoğlu ve beraberindeki heyet, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu'nun (TİSK) girişimiyle, Azeri heykeltıraş Sait Rüstem tarafından yapılan ve 2003 yılında kaidesine oturtulan Atatürk heykeli önünde anı fotoğrafı çektirdi. T.C. Meksika Büyükelçiliği’ne ziyarette bulunan İmamoğlu, Büykelçi Esenli tarafından rezidansında ağırlandı. 15 Ekim’de, açılışı yapılan ‘Bloomberg CityLab 2024 Zirvesi’ne katılan İmamoğlu, Mexico City’de geçirdiği 3 gün boyunca, farklı şehirlerin belediye başkanlarıyla ikili görüşmeler gerçekleştirdi. 15 Ekim’de Bloomberg Philanthropies CEO’su Patricia E. Harris ve Uruguay’ın başkenti Montevideo Belediye Başkanı Mauricio Zunino ile de bir araya gelen İmamoğlu, kurucusu olduğu Balkan Kentleri Ağı’na (B40) üye Saraybosna Belediye Başkanı Benjamina Karic, Üsküp Belediye Başkanı Danela Arsovska ve B40 dönem başkanı Tiran Belediye Başkanı Erion Veliaj ile de 4 buluşmada bir araya geldi. İmamoğlu, 16 Ekim’de de Bloomberg CityLab 2024 Zirvesi’nin ana üstlenicilerinden Aspen Enstitüsü Başkan Yardımcısı Elliott Gerson, Denver Belediye Başkanı Mike Johnston ve Guatemala City Belediye Başkanı Ricardo Quiñónez Lemus ile bir araya gelerek, bilgi ve yapılacak olası iş birlikleri için görüş alışverişlerinde bulundu.
İmamoğlu, 5 Ekim 2024’te görevine başlayan Mexico City Belediye Başkanı Clara Brugada’ya, CHP Adana milletvekili Bilal Bilici ile birlikte tebrik ziyaretinde bulundu. Tarihi Mexico City Belediyesi’nde gerçekleşen buluşmada, İmamoğlu ve Brugada, iki büyük kent arasında deneyim paylaşımı ve farklı konularda iş birliklerini arttırmaya dönük çalışmalar yapma konusunda mutabık kaldı. İmamoğlu, Burgada’ya Tarhi İstanbul Haritaları kitabını hediye ederken, Mexico City Belediye Başkanı da İBB Başkanı’na ülkesinin ulusal sembollerinden olan bir geyik heykeli sundu.
Bloomberg CityLab zirveleri, 11 yıldır, dünya çapında yüzlerce şehirden en etkili belediye başkanlarını ve sesleri bir araya getiriyor. CityLab zirveleri, geçmiş dönemlerde; New York, Los Angeles, Londra, Miami, Paris, Detroit, Washington, D.C. ve Amsterdam'da düzenlenmiştir. Mexcico City’de düzenlenen zirveye, İmamoğlu ile birlikte, dünyanın önde gelen 500’den fazla şehrinin belediye başkanları katıldı. Etkinlik; Bloomberg Philanthropies tarafından organize edilmektedir. Etkinliğin ortaklarından biri de Aspen Enstitüsü’dür. 2021 yılında Bloomberg Cities Network kapsamında düzenlenen “Bloomberg Küresel Belediye Başkanları Yarışması”nda (Mayors Challenge), İstanbul, “Askıda Fatura” projesiyle, “Sağlık” (Health and Wellbeing) kategorisinde birincilik ödülü almıştı. Bloomberg CityLab, Askıda Fatura projesini, tüm dünyaya, “Askıda Fatura, inovatif belediyeciliğin tek kelimeyle çarpıcı bir örneği” ifadesiyle tanıtmıştı.