ABD'nin doğu eyaletlerinde başkanlık ve Kongre seçimleri için oy verme işlemi başladı.
Başkan Joe Biden'ın adaylıktan çekilmesiyle Demokratların adayı seçilen Kamala Harris ve Cumhuriyetçilerin adayı Trump, başkanlık için yarışıyor.
Başkan yardımcılığı için ise Cumhuriyetçilerden Ohio Senatörü James David Vance ile Demokratlardan Minnesota Valisi Tim Walz karşı karşıya geliyor.
Amerikan halkı, ABD'nin yeni başkanının yanı sıra Kongrenin iki kanadı olan 435 sandalyeli Temsilciler Meclisinin tamamı ile 100 üyeli Senatodaki 34 sandalye için de oy veriyor.
Üç farklı saat dilimi olan ülkede, oy verme işlemlerinin başlaması ve bitişi eyaletlere göre değişiyor.
Oy verme işlemi, New York ve Virginia'da saat 06.00'da (TSİ 14.00), en kritik eyaletler olan Florida ve Pensilvanya ile başkent Washington DC'de saat 07.00'de (TSİ 15.00) başlıyor.
Sandıklar, Virginia ve Florida'da 19.00'da (TSİ Çarşamba 03.00), Washington DC ve Pensilvanya'da 20.00'da (TSİ Çarşamba 04.00), New York'ta ise 21.00'de (TSİ Çarşamba 05.00) kapanacak.
Başkanlık seçimini kazanan aday, 20 Ocak 2025'te yemin ederek 4 yıl süreyle ABD'nin 47. başkanı olacak.
ABD'nin New Hampshire eyaletinin Kanada sınırı yakınındaki Dixville Notch köyünde gece yarısı, oy verme işlemiyle başladı.
Dixville Notch köyündeki 6 seçmen yerel saatle 00.00'dan itibaren oy kullanmak için sandık başına gitti.
Seçim sonrası yapılan sayıma göre, 6 seçmenin 3 oyu Harris'e, 3 oyu ise Trump'a gitti.
Florida Üniversitesi Seçim Laboratuvarının paylaştığı verilere göre, eylül ayı ortalarında başlayan erken oy işlemlerinde bugüne kadar 82 milyonu aşkın vatandaş oy kullandı.
Bunlardan 44 milyondan fazlası şahsen oy kullanırken, 37 milyonun üzerinde seçmen posta yoluyla erken oy verdi.
Birçok eyalette erken oy kullanma işlemleri seçim gününe kadar sürerken, posta yoluyla ya da sandığa giderek kullanılan erken oylar bugün sandıkların kapanmasından sonra sayılacak.
ABD Başkanı Joe Biden da başkanlık seçimleri için memleketi Delaware'de erken oy kullanmıştı.
"Seçiciler Kurulu" (Electoral College) adı verilen sistem dolayısıyla kritik öneme sahip 7 salıncak eyalet Pensilvanya, Georgia, Arizona, Nevada, Michigan, North Carolina ve Wisconsin'deki anketlerin ortalamasına göre Trump, yüzde 0,8 puanla az farkla Harris'in önünde yarışı götürüyordu.
Öte yandan ülke geneli anketler, Trump ve Harris'in başa baş gittiğini gösteriyordu.
119. dönem Kongrenin belirleneceği bu seçimlerden önce yapılan anket sonuçlarına göre, Cumhuriyetçilerin Senatoda, Demokratların ise Temsilciler Meclisinde çoğunluğu ele geçirmesi muhtemel görünüyordu.
ABD Başkanlık seçimlerinde, seçmenler, esas olarak destekledikleri partinin delegelerine oy veriyor. "Delegeler Kurulu" adı verilen bu sistemde her eyalete farklı ağırlıklarla dağıtılmış toplam 538 delege belirleniyor. Bu sayının yarıdan 1 fazlasına yani 270 delegeye ulaşan aday, Başkan olmaya hak kazanıyor.
Toplamda daha fazla oy alan değil, daha fazla delegeye ulaşan kişinin başkan olması, eyaletler arasındaki dengenin gözetildiği Amerikan siyasal sisteminin dikkat çekici özelliklerinden biri olarak biliniyor.
Oy sayma işlemi ne zaman başlayacak?
Oylar her eyalette kendi sandıkları kapandıktan sonra sayılacak.
Sandık kapanış saatleri, eyaletten eyalete değişmekle birlikte genellikle yerel saatle akşam 7 (TSİ 03.00) civarında başlayacak.
ABD genelinde saat dilimlerinin farklı olması nedeniyle, Alaska ve Hawaii gibi eyaletlerdeki seçmenler hala sandık başına giderken, doğu yakasında oy pusulaları sayılmış olacak.
SAAT SAAT SEÇİM GECESİ
Seçim gecesi Türkiye saati ile şöyle ilerleyecek:
TSİ 02.00: Toplam sekiz eyalette sandıklar kapanacak. Seçim süreci normal ilerlerse Kentucky gibi rekabetin daha az olduğu eyaletlerde sonuçlar belli olmaya başlayacak.
TSİ 02.30: Demokratların adayı Kamala Harris’in büyük umutlar beslediği North Carolina da dahil olmak üzere üç eyalette sandıklar kapanıyor. Demokratlar 2008 seçimlerinden bu yana North Carolina’yı Cumhuriyetçi Parti’ye kaybediyor.
TSİ 03.00: Geçen seçimde sonucu netleştiren Pennsylvania dahil 15 eyalette daha sandıklar kapanacak.
TSİ 04.00: Michigan, Arizona ve Wisconsin gibi kritik eyaletler dahil 12 eyalette daha oylama sona erecek.
Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump kimdir?
New York'ta 14 Haziran 1946 tarihinde dünyaya gelen Trump, emlakçı olan babasının da teşvikiyle gençlik yıllarından itibaren emlak dünyasına merak saldı.
Trump, 1968'de Pennsylvania Üniversitesi Ekonomi Bölümünden mezun olarak, 1971'de babasının şirketinin başına geçti ve şirkete "Trump Organizasyon" adını verdi.
Şirketin merkezini Manhattan bölgesine taşıyan Trump, inşa ettiği otellerle ünlendi.
2004 yılında Amerikan NBC kanalında "Çırak" (The Apprentice) adlı program yapmaya başlayan Trump, bu sayede dünya çapında tanındı.
Demokratların adayı Kamala Harris kimdir?
Harris, 1964'te California'nın Oakland şehrinde Hindistan'dan ABD'ye öğrenci olarak gelen biyolog bir anne ile Jamaika’dan ABD’ye yine öğrenci olarak gelen ekonomi profesörü siyahi bir babanın çocuğu olarak dünyaya geldi.
Hukuk bölümünü dereceyle bitiren Harris, uzun yıllar San Francisco'da savcılık yaptı. Harris ayrıca 2010'da California eyaletinin ilk kadın başsavcısı seçildi.
Kamala Harris, 2017'de tarihteki ikinci Afrikalı-Amerikalı kadın ve ilk Güney Asyalı-Amerikalı senatör olarak California Senatörü seçilerek kariyerine devam etti.
Joe Biden, Ağustos 2019'da Harris'i başkan yardımcısı adayı olarak seçti. Biden'ın kasımda seçimi kazanmasının ardından Harris, bu zaferle ABD'nin başkan yardımcılığı görevine gelen ilk kadın, ilk siyahi ve ilk Güney Asyalı Amerikalı oldu.
Harris halen Demokrat Partiden başkan yardımcılığı görevini sürdürüyor ve başkanlık seçimlerinde galip gelirse ülkenin ilk kadın başkanı olacak.
Cumhuriyetçi Partiden başkan adayı olan Trump, 2016-2020'de ABD başkanlığı yaptı.