Çanakkale-Kirazlı’da altın madeni için 350 bin ağacı kesen ve ruhsatı uzatılmadığı gerekçesiyle 1 milyar dolarlık tahkim davası açan Kanadalı Alamos Gold, “muhteşem” bir dönüşe hazırlanıyor. Ankara’da enerji yönetiminde, tahkim davasının Türkiye’nin aleyhine sonuçlanma olasılığı tartışılıyor. Bu durumda gündeme gelecek yüklü tazminat nedeniyle Alamos Gold’un tahkim davasını çekmesi karşılığında ruhsatının uzatılması ve üretime başlaması konusunda bir eğilim ortaya çıktı. Kulislerde, Alamos Gold’la üst düzeyde görüşme yapılması ve anlaşmazlığın giderilmesinin hedeflendiği konuşuluyor. Anlaşma sağlanırsa Alamos Gold sahaya inecek ve altın üretimine başlayacak.
Türkiye aleyhine açılmış en büyük tahkim davalarından birinde tarihi bir aşamadan geçiliyor. Bu davayla ilgili olarak Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin önünde iki seçenek var:
Ya tahkim davasının sonucu beklenecek ya da davanın çekilmesi için Alamos Gold’la anlaşılacak ve sorun uzlaşma yoluyla çözülecek.
Peki, tahkim sürecinden neler yaşanıyor? Yeni bir gelişme var mı? Bu soruların yanıtının ardına düştük. İşte, dünü-bugünüyle bu çarpıcı sürecin öyküsü ve kulisleri:
Türkiye’de, 2019 yılı yaz mevsimine Kaz Dağları yakınlarında Çanakkale’nin Kirazlı köyünde yaşanan bir olay damga vurdu. Kanadalı Alamos Gold’un Türkiye iştiraki Doğu Biga Madencilik’in, bölgede yürüteceği altın arama ve üretimi için bir anda on binlerce ağaç kesildi. Kesilen ağaçlar ve madende üretim aşamasında siyanür kullanılacağına yönelik değerlendirme ve tespitler, çevre kaygılarını ve tepkilerini de beraberinde getirdi. Tepkiler, hızla ve dalga dalga yayıldı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, kamuoyundan gelen yoğun tepki üzerine önce sahadaki faaliyetleri durdurdu ve beklemeye geçti. İkinci ve büyük yankı uyandıran adım kısa bir süre sonra geldi. Enerji Bakanlığı’na bağlı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG), Alamos Gold’a, Çanakkale’de altın aramak üzere 10 yıl için verilen ve 13 Ekim 2019’da dolan ruhsatın süresini uzatmadı.
EKİP TASFİYE EDİLDİ
Kanalı şirket de boş durmadı. Alamos Gold, önce Doğu Biga Madencilik Ülke Müdürü Metin Demir’i, Kanada’ya çekti. Şirket, kısa süre sonra sessiz sedasız Metin Demir’le yollarını ayırdı. Doğu Biga Madencilik Proje Müdürü ve Şirket Sözcüsü Çağın Şen ile de çalışmaya son verdi. Demir’in yerine Ahmet Şentürk getirildi.
Alamos Gold, yönetimde gerçekleştirilen bu değişikliğin ardından kamuoyundaki imajını düzeltmek için bir dizi adım attı. Sosyal etkinliklere ve desteklere ağırlık verdi. Öğrencilere burs programları düzenledi.
ŞENTÜRK'ÜN TEPKİ TOPLAYAN SÖYLEŞİSİ
Şirket, istediği sonucu bir türlü alamadı. Ruhsat süresi uzatılmadı. Genel Müdür Ahmet Şentürk, bu aşamada bir hamle yaptı. Şentürk, mart ayındaki bir söyleşide, Kaz Dağları'ndaki altın madenini çıkarmak için 30 yıl beklediklerini belirterek, protestolar nedeniyle sürecin uzamasına işaret ederek, “Üç-beş ay daha bekleriz sorun değil, Kaz Dağları'ndan hiçbir yere gitmiyoruz” dedi. Şentürk, “Su ve Vicdan Nöbeti değerlendirirken,
“Su ve Vicdan Nöbeti vesaire falan filan. Herkes her şeyi yapma hakkına sahiptir. Gelir çadırını kurar. 400 gün mü ne beklediler. İstediği kadar beklesin, Herkesin gösteri yapma hakkı var. Konser verilebilir. Bunlara farklı anlamlar yüklemem. Biz madenciyiz, sabırlıyız” dedi.
Bu söyleşi, büyük tepki topladı. Şentürk, birkaç ay sonra görevden ayrılmak zorunda kaldı.
1 MİLYAR DOLARLIK TAHKİM DAVASI
Alamos Gold, Şentürk’ün görevden ayrılmasının ardından bekleneni yaptı. Şirket, 7 Haziran 2021 tarihinde Türkiye aleyhine 1 milyar dolarlık tahkim davası açtı. Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO'su John McCluskey, Türkiye'ye 2010 yılında yatırıma başladıklarını belirterek, “10 yıllık çabamıza, 250 milyon doların üzerindeki yatırıma ve madeninin inşa ve işletmesi için gereken tüm izinleri almış olmamıza rağmen daha önce emsali görülmemiş bir şekilde faaliyetlerimiz 18 ay içinde durduruldu” dedi.
Türkiye de uluslararası bir ihaleye çıktı. Tahkimde Türkiye’nin tezlerini savunacak bir hukuk firması belirlendi. MAPEG’in, başka bir tahkim davasında da birlikte çalıştığı bir firma ile sözleşmenin imzalandığı ifade ediliyor.
TAHKİM DAVASI ÇEKİLECEK Mİ?
Ankara’da, davanın açılmasını izleyen günlerde bir toplantı yapıldı. Enerji yönetimi, davayı enine boyuna değerlendirdi; tahkim davasının Türkiye’nin aleyhine sonuçlanma olasılığını tartıştı. Bu durumda gündeme gelecek yüklü tazminat ödemesi nedeniyle Alamos Gold’un tahkim davasını çekmesi karşılığında ruhsatının uzatılması ve üretime başlaması konusunda bir eğilim ortaya çıktı. Kulislerde şimdi, Alamos Gold’la üst düzeyde görüşme yapılması ve anlaşmazlığın giderilmesinin hedeflendiği konuşuluyor. Anlaşma sağlanırsa Alamos Gold’un ruhsat süresi uzatılacak ve sahada altın üretimi başlayacak.
