Yerel yönetimlere yönelik denetimler 2018 yılına göre yerel seçimlerin yapıldığı 2019 yılında büyük artış gösterdi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2019 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu’nu açıkladı. Raporda, yerel yönetimlerde yapılan iç ve dış denetim ile İçişleri Bakanlığı’nın denetim sonuçları yer aldı. Rapora göre, başta Ankara, İstanbul gibi büyükşehirler olmak üzere muhalefetin başarı sağladığı yerel seçimlerin yaşandığı 2019 yılında denetim yoğunlaştı. Özellikle HDP’li belediyelerde yoğunlaşan çeşitli baskı, görevden alma ve kayyım atamalarının yanı sıra tüm yerel yönetimlerde yoğun bir denetim faaliyeti yürütüldü. Ancak raporda denetlenen belediyelerin listesi, dolayısıyla da denetimlerin hangi partilerin belediyeleri üzerinde yoğunlaştığı bilgisi yer almadı.
Yerel yönetimler ile bunların bağlı kuruluş ve işletmelerinin mali işlemler dışında kalan diğer idari işlemlerini hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından denetleme yetkisine sahip olan İçişleri Bakanlığı denetimlerini arttırdı.
GÖREVDEN UZAKLAŞTIRILANLAR
Buna göre, 2018 yılında 431 belediye başkanı ve meclis üyesi hakkında araştırma ve ön inceleme yapan bakanlık müfettişlerinin programında 2019’da 446 belediye başkanı ve belediye meclis üyesi yer aldı. 2018’de işleme konulmayan inceleme ve araştırma sayısı 533 iken bu rakam toplam sayısının artmasına karşın 404’e düştü. Bunun sonucunda 10 belediye başkanı, 58 belediye meclis üyesi, 15 il genel meclis üyesi ile 52 muhtar görevden uzaklaştırıldı. Bunlardan sadece 1 belediye meclis üyesi ile 7 muhtar göreve iade edildi. 2018’e göre görevden uzaklaştırılan belediye başkanı sayısı 7’den 10’a, belediye meclis üyesi 8’den 58’e, il genel meclis üyesi sayısı 7’den 15’e çıkarken muhtar sayısı da 298’den 52’ye düştü. 2018’de 2 belediye başkanı, 10 belediye meclis üyesi, 22 muhtar daha sonra göreve iade edildi. 202 yılında da görevden almalar sürdü ancak bunlar bu raporda yer almadı.
ÖZEL TEFTİŞ ARTTI
İçişleri Bakanlığı müfettişlerinin denetimleri de yoğunlaştı. 2018 yılında müfettişlerce yapılan denetimler sonucunda 625 rapor düzenlenirken bu sayı 2019 sonunda 990’a çıktı. En büyük artış özel teftiş raporlarında oldu. 2018’de 8 özel teftiş raporu hazırlanırken bu rakam yüzde 1400 artışla 121’e fırladı. Araştırma raporu sayısı 86’dan 198’e, inceleme raporu 43’den 72’ye, inceleme araştırma raporu 6’dan 63’e, disiplin raporu 2’den 50’ye, tazmin raporu 20’den 29’a çıkarken ön inceleme raporu 366’dan 298’e, tevdi raporu 94’den 23’e geriledi.
2018’de hiç değerlendirme raporu yazılmazken 2019’da yazılan değerlendirme raporu 136 oldu. Mülkiye Müfettişleri geçen yıl 11’i il özel idaresinde, 66’sı büyükşehir belediyelerinde, 199’u büyükşehir ilçe belediyelerinde, 67’si il belediyelerinde, 16’sı ilçe belediyelerinde olmak üzere toplam 359 teftiş yaptı.
KONTROLÖRLERİN DENETİMİ DE ARTTI
İçişleri Bakanlığı mahalli idareler kontrolörlerinin denetimleri de 2019’da yoğunlaştı. Olağan denetim dışında İçişleri Bakanı’nın onayı ile gerektiğinde özel denetim, inceleme, soruşturma ve araştırma yapan kontrolörler 2018’de hiçbir büyükşehir belediyesini denetlemedi. 2019’da ise 2 büyükşehir belediyesi denetime alındı. Kontrolörlerin denetlediği büyükşehir ilçe belediyesi sayısı 5’den 141’e, ilçe belediyesi 88’den 150’ye, belde belediyesi 104’den 146’ya toplam denetlenen yerel yönetim ise 197’den 440’a fırladı. Kontrolörlerin hazırladığı denetim raporları da bir yılda 630’dan 971’e çıktı.
DAHA ÇOK İL BELEDİYESİ DENETLEDİ
Dış denetim çerçevesinde Sayıştay 165 kurumdan 90’ını denetledi. Sayıştay denetçileri, 30’u büyükşehir belediyesi, 15’i büyükşehire bağlı kuruluşlar, 37’si il belediyesi, 8’i il özel idaresi olmak üzere 90 kamu idaresinde denetim yaptı. 2018 yılına göre Sayıştay’ın denetlediği toplam kurum sayısında büyük değişiklik olmadı, ancak denetlenen il belediyesi ile il özel idaresi sayısı arttı. 2018’de de 30 büyükşehir belediyesinin tümü denetlendi. Bunun yanı sıra 10 bağlı kuruluş, 20 il belediyesi, 25 il özel idaresi olmak üzere 85 kurumda denetim gerçekleştirildi.
