AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Yaşadığımız kritik dönemin ruhuna uygun şekilde, gerekiyorsa devlet ve millet olarak fedakârlık yapmaktan, acı da olsa doğru reçeteleri uygulamaktan kaçınmayacağız” sözünün tartışmaları devam ediyor. “Acı reçete” hep yurttaşa çıkarılırken, hükümetin yaptığı harcamalar gündemde.
Cumhuriyet'ten Mustafa Çakır'ın haberine göre, yurttaşa kesilen 'acı reçete' şöyle:
Bu yıl için bütçenin 138.9 milyar lira açık vermesi bekleniyordu. Ancak harcamalardaki artış nedeniyle yılın daha 10. ayında açık 145 milyar lirayı aştı. Bu 'devasa' açığı yurttaş ödeyecek.
3 yıllık hedefler orta vadeli mali planda (OVMP) yer alıyor. Geçen yılki plan ile bu yılki plan karşılaştırıldığında bütçelerdeki artış dikkat çekiyor. Geçen yılki plana göre Cumhurbaşkanlığı’nın 2021 bütçesinin 3.5 milyar lira, 2022 bütçesinin de 3.8 milyar lira olması gerekiyordu. Ancak bu yılki OVMP’de Saray’ın gelecek yılki bütçesi 4 milyar 39 milyon liraya çıkarıldı. 2022’de de 4.2 milyar lira olacak. Böylece geçen yılki hedefler revize edilmiş, ödenek miktarları da artırılmış oldu.
YEDEK DE BİTTİ
Sayıştay’ın 2019 Yılı Genel Uygunluk Bildirimi’ne göre kamuda toplam 53.4 milyar liralık yedek ödeneğin 53.3 milyar lirası kullanıldı. 23.3 milyon lira kaldı. Yedek ödenekten en fazla aktarma yaklaşık 15 milyar lira ile Karayolları Genel Müdürlüğü’ne yapıldı. Cumhurbaşkanlığı’na da yedek ödenekten 1.4 milyar lira aktarıldı.
Sayıştay raporlarına göre, genel bütçeli 9 idare toplam 42.7 milyar lira ödenek üstü harcama yaptı. Milyarlarca liralık bütçesi ile birçok bakanlığı geride bırakan Diyanet İşleri Başkanlığı’nın ödenek üstü gider tutarı 121 bin 467 lira oldu.
2020’ye devreden Hazine garantili borç tutarı 114.4 milyar lira oldu. 2019’da kur farkı hariç verilen garanti tutarı 15.5 milyar lira.
2019 net borçlanma limiti 160.1 milyar liraydı. 157 milyar 81 milyon lira borçlanma yapıldı.
Sayıştay’ın Karayolları Genel Müdürlüğü denetim raporuna göre, yapişlet-devret müteahhitlerinden 568 milyon liralık alacak tahsil edilmedi. Maliyeti 19 bin lira olan işe 17 milyon lira ödeme yapıldı.
OTOYOL GİRDABI
2019’da borç üstlenim tutarı olarak 4.5 milyar dolar limit belirlendi. 4.4 milyar dolar borç üstlenim taahhüdü gerçekleşti. Bunun 3.6 milyar doları Çanakkale-Kuzey Marmara Otoyolu Kurtköy-Akyazı Kesimi projesi, 2 milyar 72 milyar doları da Kuzey Marmara Otoyolu Kınalı-Odayeri Kesimi projesine ait.
Yap-işlet-devret modeli ile yapılan Avrasya Tüneli Projesi’nde işletmeye alındığı 2016 yılından itibaren ücreti tahsil edilemeyen kaçak geçişler nedeniyle görevli şirkete 24.1 milyon TL garanti ödemesi yapıldı.
Sayıştay raporuna göre, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın, Avrasya Tüneli’nde verdiği geçiş garantisi kapsamında 2026 yılına kadar yapılacak toplam 963 milyon TL tutarındaki ödemeyi muhasebe kayıtlarına 31.2 milyon TL olarak geçirdiği tespit edildi.
Hükümet, şehir hastanelerini devlet olarak kendisi yapmak yerine kamu özel işbirliği (KÖİ) modeliyle müteahhitlik şirketlerine inşaa ettirdi. Bu nedenle devlet bu hastanelerde “kiracı” olurken milyarlarca lira kira bedeli ödüyor. Şirketlere “hasta garantisi” verildiği de iddia ediliyor. Artan döviz kuru nedeniyle bu şirketlere sadece bu yılın ilk 6 ayında 3 milyar liranın üzerinde kira bedeli ödendiğine dikkat çekiliyor.
YÜZLERCE ARAÇ
Bu yıl için 2’si güvenlik önlemli 22 binek otomobil alması öngörülen Cumhurbaşkanlığı, bütçeye göre, gelecek yıl 30 binek otomobil daha alacak. Bunların dışında Cumhurbaşkanlığı’na gelecek yıl 5 minibüs, 5 pick-up, 5 panel, 2’de otobüs alınacak. Cumhurbaşkanlığı hizmetlerinde kullanılacak olan araçların bedeli bütçeden karşılanacak.
GELİRLER BELLİ
Bütçe açığını kapatamayan hükümet, gelecek yıl para cezalarından 19.2 milyar lira, alkollü içkilerden 17.9 milyar lira, tütün mamüllerinden 65.5 milyar lira gelir hedefliyor. Trafik cezalarından beklenen gelir ise 6 milyar lirayı aşıyor.
MAAŞ ADALETSİZLİĞİ
Halen 2 bin 324 lira olan asgari ücretteki artış sınırlı kalırken, Cumhurbaşkanı’nın maaşındaki artış da muhalefet tarafından eleştiriliyor. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, “TBMM’ye sunulan bütçe teklifine göre Erdoğan kendi maaşını yüzde 8.3 zamla 88.000 TL’ye yükseltiyor. Zammın karşılığı 6.750 TL, 3 asgari ücrete denk geliyor. Erdoğan’ın maaşı yüzde 8.3, Saray’ın bütçesi yüzde 28.1 artıyor, vatandaşa da yoklukta sabretmek düşüyor” demişti.
‘İTİBARDAN TASARRUF OLMAZ’ SARAYI PARA YUTUYOR
“İtibardan tasarruf olamayacağı” gerekçesiyle 1150 odalı yeni Cumhurbaşkanlığı Sarayı inşaa edildi. Bunun yanı sıra muhalefetin “ağaçlar kesiliyor, plaj dolduruluyor, yollar genişletiliyor” eleştirisini getirdiği Marmaris’teki Cumhurbaşkanlığı Köşkü yenilendi. Ahlat’a yeni Cumhurbaşkanlığı Köşkü yapıldı.
Cumhurbaşkanlığı’nın bu yılki bütçesi 3.1 milyar liraydı. Ödenek toplamı ise 3.3 milyar lira. 10 ayda 2.1 milyar lira harcama yapıldı.
Sayıştay’ın Cumhurbaşkanlığı 2019 Raporu’na göre, mal ve hizmet alım giderleri 1.7 milyar lira oldu. Beslenme, gıda amaçlı ve mutfakta kullanılan tüketim malzemelerinin bedeli 3 milyon 82 bin lira. Giyecek, mefruşat ve tuhafiye malzemeleri için yapılan harcama 13.4 milyon lira. Temizleme ekipmanları için yapılan harcama 4.1 milyon lira. Yiyecek için yapılan harcama 114 bin 831 lira. İçecek için yapılan harcama 1.3 milyon lira. Bakım, onarım ve üretim malzemeleri için yapılan harcama tutarı da 11 milyon 72 bin lira. 2019 verilerine göre Marmaris ve Ahlat’taki inşaatların devam ettiği Cumhurbaşkanlığı’nın yapılmakta olan yatırımlar hesabı da 2.2 milyar liraydı.
