19 Mayıs, 1926’dan bu yana Gençlik Bayramı olarak kutlanıyor. Bu süre içinde 95 bayram kutlayan gençlerin ekonomik ve sosyal sorunları hiç bu kadar ağır olmamıştı. 2020 gençliği, kendinden önceki tüm kuşaklardan daha fazla işsizlikle mücadele ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) henüz salgın günlerine ilişkin işgücü göstergelerini yayımlamadı. Kurumun son verileri şubat ayına ilişkin olduğu için salgının işgücünde yarattığı tahribat henüz resmi verilere yansımış değil. Ancak henüz salgın yaşanmadan önce dahi işsizlik büyük bir sosyal krize dönüşmüş durumda. Bu krizin en ağır yükünü ise gençler omuzluyor.
15-19 YAŞ SADECE EĞİTİMDE DEĞİL
Normal şartlar altında uzaktan bakıldığında 15-19 yaş arasındaki gençlerin tamamına yakın kısmının lise eğitiminde olması beklenir. Ancak Türkiye’de durum öyle değil. Bu yaş grubunda toplam 6 milyon genç bulunuyor. Bunların yüzde 62,6’sı sadece eğitimde. Buna karşılık yüzde 9,7’si, yani her 10 gençten 1’i ise hem eğitim görüyor hem de çalışıyor. 15-19 yaş aralığındaki 1 milyon 119 bin genç ise ne çalışıyor ne de eğitim görüyor. 544 bin genç sadece istihdamda. Bu yaş grubunda olup çalışmayanların sokağa çıkma yasağı bulunurken, çalışanların bu yasaktan azade olması büyük bir sosyal krizi de beraberinde getiriyor.
17 yaşındaki Berat Ç., hem çalışan hem okuyan binlerce gençten biri. Sağlık meslek lisesinde son sınıf öğrencisi olan Berat, hem hastanede staj yapıyor hem de kafede yarı zamanlı olarak çalışıyormuş, ta ki korona krizi başlayana kadar. Salgın nedeniyle önce çalıştığı kafe kapatılmış, ardından hastane stajı durdurulmuş. Üstelik stajda çalıştığı günlerin de parasını alamadığını belirtiyor. “Şimdi işsizim” diyen Berat, şunları söylüyor:
“Kafe kapanınca işsiz kaldım. Staj maaşımla idare ediyordum; ama 1,5 ay önce staj da durdu. Çalıştığım günlerin parası verilmedi, yatıracaklarını söylediler, bekliyoruz. Şimdi evdeyim, ailemle yaşıyorum. YKS’ye hazırlanıyorum.”
TURİZM İÇİN SINAVI ERKENE ÇEKTİLER
YKS’nin önümüzdeki ay yapılacak olması da işsiz kalmak kadar ağır bir darbe olmuş Berat için. “Temmuz ayında olsaydı rahatlayacaktık, daha iyi çalışıp hazırlanabilecektik” diyor; “Ama sırf turizm darbe almasın diye, yani ekonomik nedenlerle sınavı erkene çektiler. Şimdi tüm hayatımızı etkileyecek bir sınavın maskeyle, sosyal mesafeye dikkat edilerek yapılacağı söyleniyor. O psikolojiyle, maskeyle sınava girip iyi bir başarı elde edebileceğimi düşünmüyorum.”
Son olarak 19 Mayıs vesilesiyle bir genç olarak taleplerini soruyoruz Berat’a. Bu ağır süreçte gençler olarak destek görmediklerini belirtiyor: “Ben zaten işsiz kaldığım için evdeydim, ama 20 yaş altı çalışanlar sokağa çıkma yasağından muaf tutuldu. Bu çok yanlış. Gençler de bu önlemlerin kapsamında olmalıydı, desteklenmeliydi. Üniversite öğrencileri KYK borçlarını ödeyemiyor, hiç değilse bu borçlar silinebilirdi. Bizi düşünen olmadı.”
20-24 YAŞ ARASI GENÇLER İŞSİZLİK SARMALINDA
Her ile bir üniversite açılmasıyla birlikte 20-24 yaş arasındaki genç nüfus geçmişte çalışırken şimdi üniversitede olma oranı arttı. Ancak mezuniyetin ardından bu gençleri işsizlik sarmalı bekliyor. Bu yaş grubunda toplam 5 milyon 648 bin genç bulunuyor. Bu gençlerin yüzde 23,7’si eğitimde. Bu gruptaki hâkim durum ise ne eğitimde ne de istihdamda olma durumu. Bu gençlerin yüzde 35’i, yani 1 milyon 992 bin genç ne eğitimde ne de istihdamda. Bunların yüzde 65’i ise genç kadınlardan oluşuyor.
